Keywords
psychoanalysis
symptoms of culture
titles
psychological guidebooks
Abstract
The article discusses the issue of proper names defined as symptoms of culture. The first part is of a theoretical character and develops the theory of symptomatology of culture in the context of semiotics (Ch. Peirce), psychology and psychoanalysis (S. Freud and J. Lacan), and onomastics. Symptomatology of culture is a practice of interpreting a certain group of texts of culture and extracting common qualitative traits within them. This is especially in the case of those traits specific to them and often encountered, which could testify to particular serious and deeply-rooted social phenomena leading to their appearance. In the empirical part the author presents a way of using (onymic) symptomatology in practice to research modern culture. She uses the examples of popular psychological and auto-therapeutic guidebooks and treats them as linguistic symptomatic forms of the most significant linguistic and cultural phenomena along with their social causes and functions which are often dysfunctional or abnormal in character. The analysis comprises the most typical conceptual and syntactic constructions encountered in the group.References
Bauman,Z (2008). Bauman o popkulturze. Wypisy. Koncepcja i wybór M. Halawa, P. Wróbel. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Breczko, J. (b.d.). Trujące owoce trzeciej filozofii podejrzeń (O szkodliwym wpływie psychoanalizy na kulturę współczesną), http://sceptycy.org/?page_id=159 (dostęp: 2 IV 2016).
Budzowska, M. (2012). Techniki siebie według Seneki. Symbolae Philologorum Posnaniensium Graecae et Latinae, 22/2, s. 23–31.
Chandler, D. (2011). Wprowadzenie do semiotyki. Przeł. K. Hallett. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Volumen.
Dudek, W. Z., Pankalla, A. (2008). Psychologia kultury. Doświadczenia graniczne i transkulturowe. Warszawa: Wyd. „Eneteia”.
Dziomba, S. (b.d.). Nieświadome od Freuda do Lacana, http://psychoanaliza.com.pl/?art=11&tab=texts (dostęp: 25 III 2016).
Elgin, C. Z. (1996). Index and icon revisited. W: V. M. Colapietro, T. M. Olshewsky (ed.), Peirce’s Doctrine of Signs: Theory, Applications, and Connections. Berlin–New York: Mouton de Gruyter, s. 181–189.
Felluga, D. (2002). Introductory Guide to Critical Theory Psychoanalysis, hasło: Symptom, www.cla.purdue.edu/english/theory/psychoanalysis/definitions/symptoms.html (dostęp: 25 III 2016).
Ficek, E. (2012a), Dyskurs terapeutyczny i jego uwarunkowania — rekonesans badawczy. Tekst i Dyskurs, 5, s. 249–259.
Ficek, E. (2012b). Współczesny poradnik. Próba lingwistycznej charakterystyki gatunku i jego wielorakich aktualizacji. Linguarum Silva, nr 1, s. 151–166.
Foucault, M. (2000). Techniki siebie. Czym jest Oświecenie? W: M. Foucault, Filozofia, historia, poli tyka. Wybór pism. Przeł. D. Leszczyński, L. Rasiński, Warszawa–Wrocław: Wyd. Naukowe PWN.
Furdal, A. (2007). Semiotyczne nawiązania onomastyki. W: A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek (red.), Nowe nazwy własne — nowe tendencje badawcze. Kraków: Wyd. Pandit.
Garber, M. (2000). Symptoms of Culture. London: Routledge.
Gdula, M. (2007). Dwie terapie, www.krytykapolityczna.pl/Recenzje/GdulaDwieterapie/menuid431.html (dostęp: 24 III 2016).
Harrington, A. (2008). Wewnętrzna siła. Umysł, ciało i medycyna. Przeł. A. Eichler, P. Szwajcar. Warszawa: Wydawnictwo CiS.
Hausman, Ch. R. (1993). Charles S. Peirce’s Evolutionary Philosophy. Cambridge: Cambridge University Press.
Hensoldt, A. (2014). Peirce i Wittgenstein o życiu znaków. Diametros, 41, s. 38–55.
Injac, G. (b.d.). Trzecia przestrzeń. Symptomy naszych czasów, www.dwutygodnik.com/artykul/3646-trzecia-przestrzen-symptomy-naszych-czasow.html (dostęp: 3 IV 2016).
Jacyno, M. (2007). Kultura indywidualizmu. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Kędzierska, J. (2007). Instruktorzy życia szczęśliwego. Fenomen współczesnych poradni ków — wybrane aspekty. Global Media Journal — Polish Edition, 1 (3), www.globalmediajournal.collegium.edu.pl/artykuly/wiosna%202007/Kedzierska-Instruktorzy%20zycia%20szczesliwego.pdf (dostęp: 15 XI 2015).
Kropiwnicki, M. (2008). Psychoanaliza: tragiczność i niepogodzenie. Debata psychoanalityczna, www.kronos.org.pl/index.php?23250,384 (dostęp: 20 III 2016).
Lasch, Ch. (2015). Kultura narcyzmu. Amerykańskie życie w czasach malejących oczekiwań. Przeł. G. Ptaszek, A. Skrzypek. Warszawa: Wyd. Akademickie SEDNO.
Marzec, J. (2012) Duchowość, tożsamość i edukacja. Forum Oświatowe, 2 (47), http://forumoswiatowe.pl (dostęp: 15 XI 2015).
Milewski, T. (2004). Językoznawstwo. Wyd. 6 uzup. Warszawa: PWN.
Morciniec, N. (b.d.), Znak językowy wśród innych znaków, www.morciniec.eu/26,znak_jezykowy_wsrod_innych_rodzajow_znaku (dostęp: 23 III 2016).
Nasio, J.-D. (1992). Cinq leçons sur la théorie de Jacques Lacan. Przeł. M. Gusin, www.jungpoland.org/pl/zbior-tekstow/fragment-ksiazki-piec-wykladow-o-teorii-jacquesa-lacanaj-dnasio.html [fragmenty] (dostęp: 2 IV 2016).
Obrębska, M. (2015). „Myślę, więc «znaczę». Czuję, więc jestem”. O Peirce’owskim pojęciu znaku zdegenerowanego. Studia Kulturoznawcze 1 (7): Peirce — nowe spojrzenie, s. 27– 36.
Rutkowski, M. (2007). Nazwy własne w strukturze metafory i metonimii. Olsztyn: Wyd. UWM.
Sebeok, T. A. (1986). I Think I Am a Verb: More contributions to the doctrine of signs. New York: Springer Science.
Skowronek, K. (2016). Kultura konsumpcji — kultura terapii. Studia językoznawcze, Kraków: Libron.
Suchorabski, M. (2014). Czym jest know-how? GazetaPrawna.pl, 25 IV, http://prawo.gazetaprawna.pl/artykuly/792757,jak-prawo-definiuje-know-how.html (dostęp: 2 IV 2016).
Szkaradnik, K. (2013). Sztuka życia, sprzeciwu, zaangażowania. O pojęciu ludzkiej suwerenności w rozważaniach Gernota Böhmego, www.anthropos.us.edu.pl/anthropos11/texty/szkaradnik.htm (dostęp: 15 XI 2015).
Włoskowicz, W. (2015). Trójelementowy model znaczenia onimicznego i pojęciowy model onomastykonu. Onomastica, 59, s. 57– 76.
Wojakowska-Skiba, A. (b.d.), Symptom — sinthome, http://sinthome.pl/pic/StronaPL/insomnia/AWS_symptom.pdf (dostęp: 26 III 2016).
Wróbel, H. (2001). Gramatyka języka polskiego. Podręcznik akademicki. Kraków: Spółka Wydawnicza „Od Nowa”.
Zierkiewicz, E. (2004). Poradnik — oferta wirtualnej pomocy? Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”.
Zierkiewicz, E. (2011). Poradnik jako podręcznik życia. Krótka refleksja na temat historii gatunku. W: M. Chomczyńska-Rubacha (red.), Podręczniki i poradniki. Konteksty. Dyskursy. Perspektywy. Kraków: Oficyna Wydawnicza „Impuls”, s. 109–130.
Žižek, S. (2008). Lacan. Przewodnik Krytyki Politycznej, 3. Przeł. J. Kutyła, Warszawa: Wyd. Krytyki Politycznej.