Keywords
diffusion
cognomen
onymic models and patterns
Abstract
The author analyses onymic practices of Poznań–based craftsmen forming guilds. In the names of the inhabitants of Poznań, which stabilised until the end of the 18th century, she seeks traces of the so-called cognomens, i.e. secondary personal designations granted to apprentices who were becoming masters. The names resulted from community acts of creation, which were of ludic nature. Referring to German onymic practices and pointing to the so-called Schleifnamen, the author discusses specific codes of European middle-class culture. She focuses on the transfer of models and patterns to Polish urban communities.References
Bach, A. (1943). Die deutschen Personennamen. Berlin: Walter de Gruyter & Co.
Bańkowski, A. (2000). Etymologiczny słownik języka polskiego. T. 2: L–P. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.
Borek, H., Szumska, U. (1976). Nazwiska mieszkańców Bytomia od końca XVI wieku do roku 1740. Warszawa–Wrocław: PWN.
Cieślikowa, A. (1990). Staropolskie odapelatywne nazwy osobowe. Proces onimizacji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Debus, F. (1995). Soziolinguistik der Eigennamen, Name und Gesellschaft (Sozio-Onomastik). W: E. Eichler (et al.) (Hrsg.), Namenforschung. Name Studies. Les noms propres. Ein internationales Handbuch für Onomastik. An international handbook of onomastics. Manuel international d’onomastique. T. 1. Berlin–New York: Walter de Gruyter, s. 393–399.
Debus, F. (1997). Kleinere Schriften. Zum 65. Geburstag am 3. Febr. 1997. Ausgewählt und hrsg. v. H.-D. Grohmann, J. Hartig. Bd. 2. Hildesheim–Zürich–New York: Olms.
Debus, F. (2010). Die Bedeutung der Stadt für die Entwicklung der deutschen Familiennamen. W: I. Sarnowska-Giefing, M. Graf (red.), Miasto w perspektywie onomastyki i historii. Poznań: wyd. PTPN, s. 105–114.
Debus, F. (2012). Namenkunde und Namengeschichte. Eine Einführung, Berlin: Erich Schmidt Verlag.
Golka, M. (2009). Pamięć społeczna i jej implanty. Warszawa: Wyd. Scholar.
Gottschald, M. (2006). Deutsche Namenkunde. Berlin–New York: Walter de Gruyter.
Gugutschkow, S., Hengst, K. (1998/1999). Vornamengebung in Deutschland und interkulturelle Kontakte. Beobachtungen zu Tendenzen in der gegenwärtigen Vornamenwahl. Onoma,
, s. 197–214.
Jaracz, M. (2001). Nazwiska mieszkańców Kalisza od XVI do XVIII wieku. Bydgoszcz: Wyd. Akademii Bydgoskiej im. Kazimierza Wielkiego.
Klint, P. (2005). „Świat na opak” w wielkopolskich księgach grodzkich XVII wieku. O humorystycznej twórczości urzędników kancelaryjnych. Roczniki Historyczne, 71, s. 173–184.
Koß, G. (2002). Namenforschung. Eine Einführung in die Onomastik. Tübingen: Erich Schmidt Verlag.
Kunze, K. (2004). dtv-Atlas Namenkunde. Vor- und Familiennamen in deutschen Sprachgebiet. München: dtv-Verlag.
Magda-Czekaj, M. (2003). Historyczne nazwiska ludności Olesna na Śląsku Opolskim. Kraków: wyd. LEXIS.
Malec, M. (1974). Dwuczłonowe przezwiska i przydomki staropolskie. Onomastica, 19, s. 191–227.
Mika, M. (2006). Studia nad patrycjatem poznańskim. Kronika Miasta Poznania. Poznań: Wyd. Miejskie.
Nowicka, E. (1998). Dyfuzja kulturowa. W: Z. Bokszański (red.), Encyklopedia socjologii. T. 1. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Pazdro, Z. (1900). Uczniowie i towarzysze cechów krakowskich od drugiej połowy wieku XIV do połowy wieku XVIII. Studya nad Historyą Prawa Polskiego, I, zesz. 4. Lwów: Druk. W. Łozińskiego.
Ptaśnik, J. (1949). Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce. Wyd. 2. Warszawa: PIW.
Rudnicka-Fira, E. (1999). Struktury złożone w antroponimii Krakowa od XVI do XVIII wieku. W: S. Warchoł (red.), Słowiańskie composita antroponimiczne, Rozprawy Slawistyczne UMCS, 16, s. 215–237.
Rudnicka-Fira, E. (2004). Antroponimia Krakowa od XVI do XVIII wieku. Proces kształtowania się nazwiska. Katowice: Wyd. UŚ.
Samsonowicz, H. (1984). Cechy rzemieślnicze w średniowiecznej Polsce — mity i rzeczywistość. Przegląd Historyczny, 75, zesz. 3, s. 551–567.
Siwiec, A. (1999). Nazewnictwo nieoficjalne w wybranych opowiadaniach Marka Nowakowskiego. W: S. Warchoł (red.), Przezwiska i przydomki w językach słowiańskich. Cz. 2.
Rozprawy Slawistyczne UMCS, 15, s. 114–131.
Skowronek, K. (2001). Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne. Kraków: Wyd. Naukowe DWN.
Skowronek, K. (2013). Inspiracje socjologiczne w polskiej onomastyce — stare i nowe związki. Socjolingwistyka, 27, s. 31–41.
Słownik nazwisk mieszkańców Poznania XVI–XVIII wieku. Red. I. Sarnowska-Giefing. T. 1: A–F. Poznań: Wyd. Naukowe UAM, 2011. T. 2: G–N, Poznań: Wyd. PTPN, 2014.
Sond — J. Sondel, Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków. Kraków: TAiWPN Universitas, 2006.
SStp — Słownik staropolski. Red. S. Urbańczyk. T. 1–10. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–IJP PAN, 1953–1993.
SXVI — Słownik polszczyzny XVI wieku. Red. M. Mayenowa i in. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich–Warszawa: IBL PAN, 1966–.
Szulowska, W. (2004). Dawna antroponimia Mazowsza. Olsztyn: Wyd. UWM.
Topolski, J. (red.) (1988). Dzieje Poznania. T. 1. Warszawa–Poznań: PWN.
Werlen, I., (1996). Namenprestige, Nameneinschätzung. W: E. Eichler (et al.) (Hrsg.), Namenforschung. Name Studies. Les noms propres. Ein internationales Handbuch für Onomastik. An international handbook of onomastics. Manuel international d’onomastique. T. 1. Berlin–New York: Walter de Gruyter, s. 1738–1743.
Walczak, B. (2000). Co to są composita onomastyczne? W: S. Warchoł (red.), Słowiańskie composita antroponimiczne. Rozprawy Slawistyczne UMCS, 16, s. 297–304.
Wiesiołowski, J. (1982). Socjotopografia późnośredniowiecznego Poznania. Poznań: Wyd. Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.
Wiesiołowski, J. (1999). Statuty cechowe mistrzów stolarskich Poznania w XVI–XVIII w. Kronika Miasta Poznania, 4, s. 119–153.
Wilkierze — Wilkierze poznańskie. Wyd. W. Maisel. T. 1–3. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1966–1969.
Woźniak, E. (2001). Sposoby identyfikacji osób w dwóch pabianickich księgach cechowych (XVI–XVII w.). Onomastica, 46, s. 221–243.