The World of Nature Observed Through Surnames of Dialectal Origin
PDF (Polski)

Keywords

Silesian surnames
dialectal appellatives
connotations
geographical extent of dialectal lexemes

Abstract

The subjects of my examination are samples of Silesian surnames derived from the dialectal words determining objects of an animate and inanimate nature. The names of animals were more often used as a base to create the surnames derived from nicknames (derived from appellatives). They were more expressive due to their metaphoric meaning reflecting specific features of people and their evaluations. The signification of botanic (inanimate) nouns used within names was less transparent, however they are thought to refer to an anthropomorphic view of plant behaviour, e.g. dialectal woska/osika [aspen] — trembling. The belief that specific phenomena in nature have supernatural, magic or demonic powers, as well as other difficult to grasp factors, played a very important role in the creation of nicknames and later surnames for the Silesian population. The dialectal “nature” appellatives, which were the source for surnames derived from nicknames, also show that the same dialectal lexeme can have a different meaning in different Polish regions. On the other hand, dialectal lexemes which sound identical in specific Polish regions but differ semantically determine the cultural identity of the micro-speaking country. The same phenomenon can be observed within surnames.
https://doi.org/10.17651/ONOMAST.60.10
PDF (Polski)

References

Cieślikowa, A. (1990). Staropolskie odapelatywne nazwy osobowe. Proces onimizacji. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Cieślikowa, A. (1997). Staropolskie antroponimy przezwiskowe w świetle słownictwa gwarowego. W: H. Popowska-Taborska, J. Duma (red.), Onomastyka i dialektologia. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 49–54.

Cieślikowa, A. (1998). Przezwiska. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Polskie nazwy własne. Encyklopedia. Warszawa–Kraków: TNW–Wyd. IJP PAN, s. 119–141.

Lech, D. (2003). Nazwiska odapelatywne a kultura regionu (na przykładzie Śląska Opolskiego). W: M. Biolik (red.), Metodologia badań onomastycznych. Olsztyn: Ośrodek Badań Naukowych, s. 217–230.

Kurek, H. (2001). Przemiany językowe wsi (na przykładzie wybranych nazw roślin z okolic Dukli). W: A. Dąbrowska, I. Kamińska-Szmaj (red.), Język a Kultura, 16: Świat roślin w języku i kulturze, s. 117–122.

Kuryłowicz, B. (2006). Językowy obraz świata roślin w dziewiętnastowiecznych słowniczkach gwarowych. W: B. Nowowiejski (red.), Wokół polszczyzny dawnej i obecnej. Białystok: Wyd. Uniwersytetu, s. 155–167.

Marczewska, M. (2001). Aspekty wierzeniowe w rekonstrukcji językowego obrazu drzew. W: A. Dąbrowska, I. Kamińska-Szmaj (red.), Język a kultura 16: Świat roślin w języku i kulturze, s. 83–98.

Marczewska, M. (2002). Drzewa w języku i kulturze. Kielce: Wyd. Akademii Świętokrzys kiej.

Tokarski, R. (1999). Językowy obraz świata w metaforach potocznych. W: J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata. Lublin: Wyd. UMCS, s. 65–81.

Wyderka, B. (2006). Współczesne badania śląskoznawcze. Zakres i metody. W: B. Nowowiejski (red.), Wokół polszczyzny dawnej i obecnej. Białystok: Wyd. Uniwersytetu, s. 461–468.

Zimnowoda, J. (2003). Opozycja homo — animal w ekspresywnych zwrotach językowych. W: A. Dąb rowska (red.), Język a Kultura, 15: Opozycja homo — animal w języku i kulturze, s. 103–115.