Keywords
hydronyms
toponyms
Szczutowskie Lake
Urszulewskie Lake
Szczutowo
Urszulewo
Dobrzyńskie Lakeland
Abstract
This article presents some cultural, historical and linguistic insights on the names of the Szczutowskie and Urszulewskie Lakes, both situated in the historical Dobrzyńskie Lakeland, today on the border between the Mazovian and Kuyavian-Pomeranian Voivodeships (the historical border between Polish and Prussian-Teutonic states). The author also takes into account the description of the local place and terrain names, showing a common relation with the natural landscape, in which the two lakes are immersed.References
AGM — W. Doroszewski i in. (1974). Atlas gwar mazowieckich. T. 2, cz. 2. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
AP — A. Cieślikowa (red.), H. Górny, K. Skowronek (współpr.) (2015). Antroponimia Polski od XVI do końca XVIII wieku. T. 5. Kraków: IJP PAN.
Balkanski, T., Cankov, K. (2010). Enciklopediâ na bъlgarskata onomastika. Kъm osnovite na bъlgarskata onomastika. Veliko Tъrnovo: Faber.
Baraniuk, T. (2001). Legendy, podania i opowieści jeszcze pamiętane. Z prac młodzieżowych obozów etnograficznych. Rocznik Muzeum Mazowieckiego, 17, s. 69–83, http://mazowsze.hist.pl/38/Hacked_By_Ali_ShadowDz/818/2001/27477/
Bartoszewicz, A., Bartoszewicz, H. (2012). Kartografia miast Mazowsza i ziemi dobrzyńskiej do końca XIX wieku. Warszawa–Pułtusk: AGAD.
Biliński, A. (1932). Szlachta ziemi dobrzyńskiej za ostatnich Jagiellonów. Studjum historyczno-heraldyczne. Przejrzał i do druku przyg. Z. Wdowiszewski. Warszawa: Wyd. Kasy im. Mianowskiego–Instytut Popierania Nauki.
Bučko, D.,Tkačova, N. (2012). Slovnik ukraїns’koї onomastičnoї terminologìї. Harkìv: Ranok — NT.
Choiński, A. (2006). Katalog jezior Polski. Poznań: Wyd. Naukowe UAM.
Dejna, K. (1983). Słownictwo ludowe z terenu byłych województw kieleckiego i łódzkiego (SZ–U). Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzytwa Naukowego, 29, s. 83–233.
ESHP — Elektroniczny słownik hydronimów Polski, http://eshp.ijp-pan.krakow.pl/
Falk, K.-O. (1976). Regestr spisania iezior… roku 1569. Acta Baltico-Slavica, 10, s. 89–179.
Gałkowski, A. (2011). O niektórych nazwach „duchem podszytych” w onimii polskiej, włoskiej i francuskiej. Onomastica, 55, s. 79–91.
Gałkowski, A. (w druku). Litoralonimy i pelagialonimy w strefie Jeziora Szczutowskiego i Urszulewskiego.
Gałkowski, A., Gliwa, R. (red.) (2014). Mikrotoponimia i makrotoponimia. Problematyka wstępna. Microtoponymy and macrotoponymy. Preliminary problems. Łódź: Wyd. UŁ.
Gawarecki, W. H. (1825). Opis topograficzno-historyczny ziemi dobrzyńskiéy: z ryciną, i tabellą wykazuiącą obwodu lipnoskiego gminy, wsie, dymy, i dziedziców przez… Płock: nakładem i drukiem Karola Kuliga, http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=16204&from=publication
Gąsiorowski, P. B. (2013). Tradycja Mazowsza. Powiat sierpecki. Przewodnik subiektywny. Warszawa: Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki.
Gloger, Z. i in. (1905). Opis ziem zamieszkanych przez Polaków pod względem geograficznym, etnograficznym, historycznym, artystycznym, przemysłowym, handlowym i statystycznym. T. 2: Królestwo Polskie. Warszawa: nakładem „Gazety Polskiej”, http://kpbc.umk.pl/dlibra/publication?id=72582&tab=3
Górzyński, S. (wyd.) (2006). „Regestr Diecezjów” Franciszka Czaykowskiego czyli właściciele ziemscy w koronie 1783–1784. Warszawa: Wyd. DiG.
Hrabec, S. (1958). Jak brzmiało w XVI wieku imię Urszuli Kochanowskiej? Onomastica, 4, s. 327–331.
Jańczak, J. (red.) (1997). Atlas jezior Polski. T. 2: Jeziora zlewni rzek Przymorza i dorzecza dolnej Wisły. Poznań: Bogucki Wyd. Naukowe.
Kowalczyk, E., (1992). „Nazwy obronne” Słup, Samborza i Zawada a zagadnienie obrony stałej ziem polskich w średniowieczu. Warszawa: Instytut Archeologii UW.
Krajewski, M. (2006). Retrospektywa historiograficzna ziemi dobrzyńskiej. Dyskurs in statu quo ante et pro futuro. Rypin–Dobrzyń nad Wisłą: Stowarzyszenie Gmin Ziemi Dobrzyńskiej.
Krupiński, L. (1938). Monografia Gminy Szczutowo pow. rypińskiego. Warszawa, maszynopis przechowywany w archiwum Szkoły Podstawowej w Szczutowie, http://szczutowo.com.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=185:szczutowo-w-1938-r-monografia-gmszczutowo-l-krupiskiego&catid=139:historia-miejscowociszczutowo&Itemid=235
Lencewicz, S. (1925). Badania jeziorne w Polsce (Recherches limnologiques en Pologne). Przegląd Geograficzny, 5, s. 1–92.
Lissowski, C., ks. (1938). Powstanie styczniowe w ziemi dobrzyńskiej. Płock: nakład autora subsydiowany częściowo przez Radę pow. w Rypinie.
Lubicz, R. (1893). Kilka zabytków języka staropolskiego. Cz. 5: Spis miejscowości w powiecie rypińskim z r. 1431. Prace Filologiczne, 4, s. 633–638.
Marszelewski, W. (2001). Jeziora Pojezierza Dobrzyńskiego. Toruń: Wyd. Naukowe UMK.
MSGP — J. Wronicz i in. (red.) (2010). Mały słownik gwar Polski. Kraków: Wyd. LEXIS.
NGP — Nazewnictwo geograficzne Polski. Geographical Names of Poland. T. 1: Hydronimy. Hydronyms, cz. 1: Wody płynące, źródła, wodospady. Flowing Waters, Sources, Waterfalls. Warszawa: GUGiK, 2006.
NMPol — K. Rymut (red.). Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany. T. 1, 2004 [dodruk wyd. 1]. T. 2, 2001. Kraków: IJP PAN.
Perczyńska, N. (1975). Wybrane cechy składniowo-stylistyczne polszczyzny mówionej (na materiale gwary północnomazowieckiej wsi Szczutowo i okolic). Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Perthées de, K. (1784). Mappa szczegulna Woiewodztwa Płockiego i Ziemi Dobrzynskiey: zrządzona z innych wielu map meeyscowych tak dawniey iak i swiezo odrysowanych tudziez goscincowych i niewatpliwych wiadomosci wszystko według regul geograficznych i obserwacyi astronomicznych. Paris: gravé par A. F. Tardieu, http://jbc.bj.uj.edu.pl/dlibra/docmetadata?id=406&from=publication).
Petrow, A. (1878). Lud ziemi dobrzyńskiej, jego zwyczaje, mowa, obrzędy, pieśni, leki, zagadki, przysłowia itp. Zebrał i ułożył… Zbiór Wiadomości o Antropologii Krajowej, 2, rozdz. 3, s. 1–182, www.wbc.poznan.pl/dlibra/docmetadata?id=105610&from=publication
Reymann, G. D. i in. (1806 [bis ca. 1889]). Reymann’s Topographische Special-Karte von Deutschland und den angrenzenden Staaten. Glogau: Flemming. Berlin: Ernst Wilhelm Starck, www.deutschefotothek.de/documents/obj/90011133/df_dk_0011481_0065
Rudnicki, M. (1955). Słupia, Słupa. Onomastica, 1, s. 121–127.
SEMiG — S. Rospond (1984). Słownik etymologiczny miast i gmin PRL. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
SG — Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich (1880–1914). T. 1–15. Warszawa: nakładem F. Sulimierskiego i W. Walewskiego, http://dir.icm.edu.pl/Slownik_geograficzny/
SHG — T. Jurek (red. ogólna). Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu, www.slownik.ihpan.edu.pl/search.php?id=25686&q=szczutowo&d=0&t=0
Sierpc. Studia i materiały (1972). Płock–Sierpc: Towarzystwo Naukowe Płockie — Oddział w Sierpcu.
SW — Słownik warszawski, http://poliqarp.wbl.klf.uw.edu.pl/pl/slownik-warszawski/
Sobierajski, Z. (1979). Nazwy toni rybackich jeziora Gopło. Studia Polonistyczne, 7, s. 159–170.
Sobolewski, W.i in. (2014). Baza danych jezior Polski i jej wykorzystanie w badaniach limnologicznych. Lublin: Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej UMCS, http://atlas.limnologiczny.pl/pobieranie/Baza_jez_e-book.pdf
SSNO — W. Taszycki (red.) (1965–1987). Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 1–8. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Szczechowicz, H. (2012). Administracja ziemi dobrzyńskiej w latach 1918–1939. Włocławek: Wydawnictwo PWSZ, http://kpbc.umk.pl/Content/78320/administracja.pdf
Szewczyk, Ł. M. (1981). Dobrzyńskie nazwy części wsi z członem utożsamiającym Rumunek//Rumunki. Acta Universitatis Nicolai Copernici. Filologia Polska, 25 — Nauki Humanistyczno-Społeczne, 118, s. 63–97.
TD — Teki Dworzaczka (2004). Materiały historyczno-genealogiczne do dziejów szlachty wielkopolskiej XV–XX wieku. Regesty z wielkopolskich ksiąg grodzkich i ziemskich, ksiąg metrykalnych, gazet XVIII–XIX w. i testamentów, a także Zapisek Trybunału Piotrkowskiego. Kórnik–Poznań: Biblioteka Kórnicka PAN, http://teki.bkpan.poznan.pl/index_glowna.html
TKKP — K. Rychter (oprac.) (1839). Topograficzna karta Królestwa Polskiego [Topografičeskaâ Karta Cartsva Pol’skogo]. Warszawa: Kwatermistrzostwo Generalne Wojska Polskiego, https://polona.pl/item/3742198/1/
Triest, L. (1988). A Revision of the Genus Najas L. (Najadaceae) in the Old World. Brussel: Konin klijke Akademie voor Overzeese Wettenschappen, www.kaowarsom.be/documents/MESMOIRES_VERHANDELINGEN/Sciences_naturelles_medicales/Nat.Sc.%28NS%29_T.22,1_TRIEST,%20L._A%20revision%20of%20the%20genus%20Najas%20in%20the%20Old%20World_1988.PDF
Turowski, K. J. (1858). Herbarz rycerstwa polskiego. Przez Bartosza Paprockiego zebrane i wydane r. p. 1584. Kraków: nakładem Wyd. Biblioteki Polskiej.
Tyburski, M. S. (2011). Jeziora i rzeki powiatu rypińskiego. Toruń: PWR.
Urbańczyk, S. (1984). Zarys dialektologii polskiej. Wyd. 7. Warszawa: PWN.
Wolnicz-Pawłowska, E. (2014). Makrotoponimy we współczesnym świecie. W: Gałkowski, Gliwa (red.), 2014, s. 105–115.
Wróbel, A. (2005). Z dziedzictwa językowego Ziemi Dobrzyńskiej. O nazwach miejscowych Gminy Górzno [sic!]. W: R. Bartoszewski (red.), Z Dziejów Ziemi Dobrzyńskiej, 9. Dobrzyń nad Wisłą: Stowarzyszenie Gmin Ziemi Dobrzyńskiej, s. 9–54.
Wróbel, A. (2014). Z dziedzictwa kulturowego, językowego w Ziemi Dobrzyńskiej. O nazwach miejscowych Gminy Brzuze [sic!]. W: R. Bartoszewski (red.). Z Dziejów Ziemi Dobrzyńskiej, 18. Dobrzyń nad Wisłą: Stowarzyszenie Gmin Ziemi Dobrzyńskiej, s. 87–135.
Wykaz osad na ziemi dobrzyńskiejw latach 1775–1789, www.szpejankowski.eu/index.php/miejscowoci/171.html; oprac. za: Szczechowicz, 2012, s. 24–36.
Załuski, W., ks. (1909). Szkic monograficzny kościołów dekanatu rypińskiego djecezji płockiej. Płock: Druk. K. Miecznikowskiego, http://kpbc.umk.pl/dlibra/docmetadata?id=78527&from=
publication
Zawodzińska-Bukowiec, K. (2014). Nazwy części wsi, przysiółków, osad i rumunków — nazwy terenowe czy miejscowe? (Na podstawie toponimów ziemi dobrzyńskiej). W: Gałkowski, Gliwa (red.), 2014, s. 279–288.