Abstract
The Return of Names in the Context of Language Universals: Ancient and Contemporary Local Names with an International Character
The article concerns the history and unique nature of local names derived from exonyms, such as Alexandria, Spain and Lisbon. It describes both past and contemporary onyms, i.e. the names of housing estates, such as Little Tuscany, and apartment buildings, such as Rome, London and Mont Blanc, which are the continuations of the toponymic model launched in the past. The author embeds this model of names in a broader cultural context by referring to language universals. In addition to the rich collection of the oldest biblical names that have been transferred to present names, transfers of old names can be observed among contemporary names. In the past (in the early nineteenth and twentieth centuries), these were mainly the names of countries and, less frequently, those of cities, lands and geographic objects. Today, toponyms are usually based on the names of European cities, attractive geographic objects (lakes, rivers, islands, mountains, volcanoes) and, more rarely, states. While the names of biblical lands were fascinating and attractive in the past, they are almost absent in contemporary names, and if they are present, they concern culturally fixed images such as that of Eden. Both formerly and today, the creators of this kind of names show a longing for the creation of a new world which is no longer inhabited by God in a strictly religious dimension, but a secular one where happiness, peace and joy are sought. In both characterised spaces, the names transferred serve commemorative functions and also imitate coveted spaces which cannot be physically inhabited but can at least be imitated by their names. Formerly, they were real imago mundi representing sacred places (e.g. names such as Calvary). Today, they are created as part of the contemporary architectural tendency for coherence in planning space, names and design.
References
Bilska, E. (1995). Przemiany kulturowych i religijnych funkcji kalwarii w Polsce [Cultural and Religious Functional Changes in Calvaries in Poland]. W: A. Jackowski (red.). Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych [Space and Sacrum. Geography of Religious Culture in Poland and its Changes in the Period of the 17th to the 20th Century Based on Worship Centres and Pilgrimage Migration] (s. 201–220). Kraków: IGUJ.
Biolik, M. (1992). Toponimia byłego powiatu ostródzkiego [Toponymy of the Former Ostróda District]. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie.
Borek, H. (1988). Nazwy relacyjne w toponimii [Referential Names in Toponymy]. W: K. Zierhoffer (red.). V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna [Fifth National Onomastic Conference] (s. 43–51). Poznań: Wydawnictwo UAM.
Breza, E. (1988). Nazwy lokali gastronomicznych w województwie gdańskim [Names of Gastronomical Places in the Gdańsk District]. Zeszyty Naukowe Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Gdańskiego. Prace Językoznawcze, 14, s. 115–123.
Bubak, J. (1965). Nazwy przeniesione w polskiej toponomastyce. Cz. I [Transferred Names in Polish Toponymy. Part I]. Onomastica, X, s. 50–73.
Bubak, J. (1966). Nazwy przeniesione w polskiej toponomastyce. Cz. II [Transferred Names in Polish Toponymy. Part II]. Onomastica, XI, s. 43–61.
Buczyński, M. (1997). Pamiątkowe nazwy miejscowe w językach słowiańskich [Commemorative Local Names in Slavic Languages]. Lublin: UMCS.
Czerny, A. (2011). Teoria nazw geograficznych [Theory of Geographical Names]. Warszawa: Instytut Geografii i Przestrzennego Zagospodarowania PAN. Prace Geograficzne, 226.
Dubisz, S. (red.) (2003). Uniwersalny słownik języka polskiego [Universal Polish Language Dictionary]. T. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Eliade, M. (1999). Sacrum i profanum. O istocie religijności [The Sacred and the Profane. About the Nature of Religiousness]. Przeł. R. Reszke. Warszawa: Wydawnictwo KR.
Handke, K. (1989). Nazewnictwo miejskie (szkic teoretyczno-metodologiczny) [Urban Names (Theoretical and Methodological Studies)]. W: S. Urbańczyk (red.). Nazewnictwo miejskie [Urban Names] (s. 7–34). Warszawa–Poznań: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Handke, K. (1998). Słownik nazewnictwa Warszawy [The Dictionary of Warsaw’s Naming] Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Kopertowska, D. (1984). Nazwy miejscowe województwa kieleckiego [Local Names in the Kielce District]. Warszawa–Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe.
Kopertowska, D. (1993). Toponimy wtórne województwa radomskiego [Secondary Toponymy in the Radom District]. Slavia Occidentalis, 50, s. 35–67.
Naruszewicz-Duchlińska, A. (2010). Od Kamienicy Herbowej do Moscow Monster — o nazwach tzw. apartamentowców [From Noble Residence to Moscow Monster — on the Names of Apartments]. W: R. Łobodzińska (red.). Nazwy własne a społeczeństwo [Proper Names and Society]. T. II (s. 305–310). Łask: Wydawnictwo LEKSEM.
Myszka, A. (2016). Urbanonimia Rzeszowa. Językowo-kulturowy obraz miasta [Urbanonymy of Rzeszów. Linguistic-cultural Image of the City]. Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Ormeling, F. (2009). European Names in a 17th Century Atlas of the Dutch East India Company. In: W. Ahrens, S. Embleton, A. Lapierre (eds.). Names in Multi-Lingual, Multi-Cultural and Multi-Ethnic Contact. Proceedings of the 23rd International Congress of Onomastic Sciences (pp. 777–789). Toronto: York University.
Padalak, J. (2008). Słownik potocznego nazewnictwa poznańskiego [The Dictionary of Poznań’s Colloquial Naming]. W: Zagórski (red.). Nazewnictwo geograficzne Poznania. Zbiór studiów [Toponymy of Poznań. A Collection of Studies] (s. 615–668). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Pawłowski, E. (1965). Nazwy miejscowości Sądecczyzny [Local Names in the Sącz District]. Kraków: Ossolineum.
Polański, K. (red.) (1995). Encyklopedia językoznawstwa ogólnego [The Encyclopaedia of General Linguistics]. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Pospiszylowa, A. (1984). Nazwy pojedynczych zabudowań mieszkalnych we wsi Istebnej [Names of Single Residential Buildings in Istebna]. Onomastica, XXIX, s. 91–113.
Pospiszylowa, A. (1987). Toponimia południowej Warmii: nazwy miejscowe [Toponymy of South Warmia: Place Names]. Olsztyn: Wydawnictwo Pojezierze.
Rospond, S. (1984). Słownik etymologiczny miast i gmin PRL [Etymological Dictionary of Cities and Communes of the Polish People’s Republic]. Wrocław–Łódź: Ossolineum.
Rospond, S. (1985). Elementy biblijne w toponimii słowiańskiej [Biblical Elements in Slavic Toponymy]. Slavica Hierosolymitana, VII, s. 153–162.
Rutkiewicz, M. (2001). Sposoby tworzenia wielkopolskich nazw osad olęderskich [Methods of Dutch Settlement Name Forming in Wielkopolska]. W: A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch (red.). Toponimia i oronimia [Toponymy and Oronymy] (s. 155–168). Kraków: Wydawnictwo Naukowe DWN.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2007). Sakralny wymiar intertekstualizacji proprialnej [Sacral Dimension of Proprial Intertextualisation]. W: P. Bortkiewicz, S. Mikołajczak, M. Rybka (red.). Język religijny dawniej i dziś [Religious Language Formerly and Today] (s. 431–441). Poznań: Wyd. Poznańskie Studia Polonistyczne.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2008). Nazwy terenowe [Local Names]. W: Z Zagórski (red.). Nazewnictwo geograficzne Poznania. Zbiór studiów [Toponymy of Poznań. A Collection of Studies] (s. 167–423). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2009). Nazwy ogrodów, parków i ogródków działkowych Poznania — ewolucja gatunku [Names of Gardens, Parks, and Allotments in Poznań — Evolution of a Class]. Prace Filologiczne, LVI, s. 313–332.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2013). Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikatywnej [Onymic Genology. Proper Names on the Motivational and Communicational Level]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2016a). Literatura i literackość w nazewniczym krajobrazie Poznania [Literature and Literary Character in the Onomastic Landscape of Poznań]. W: J. Borowczyk, L. Marzec, Z. Kopeć (red.). Poznań pisarek i pisarzy. Materiały z sesji naukowej zorganizowanej z okazji Jubileuszu 45-lecia Instytutu Filologii Polskiej UAM w Poznaniu [The Poznań of Women and Men of Letters] (s. 341–355). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2016b). Literatura na usługach miejskiej ikonosfery [Literature as a Servant of the Urban Iconosphere]. W: M. Biolik, W. Szulowska, E. Wolnicz-Pawłowska, W. Włoskowicz, A. Naruszewicz-Duchlińska (red.). Slavica. Onomastica. Regionalia. Prace dedykowane Panu Profesorowi Jerzemu Dumie [Works Dedicated to Professor Jerzy Duma] (s. 151–159). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Šrámek, R. (2010). K problematyce typologie názvů (českych) měst [About the Typology of Czech Names of Cities]. W: I. Sarnowska-Giefing, M. Graf (red.). Miasto w perspektywie onomastyki i historii [The City from the Perspective of Onomastics and History] (s. 39–49). Poznań: Wydawnictwo PTPN.
Treder, J. (1979). Nazwy ponowione wśród nazw przeniesionych [Reiterated Names among Transfered Names]. Onomastica, XXIV, s. 19–43.
Treder, J. (1980). Nazwy typu Betlejem, Brazylia, Warszawa na Kaszubach [Names such as Bethlehem, Brazil, Warsaw in Kaszuby District]. Jantarowe Szlaki, XXIII, s. 56–57.
Urbańczyk, S. (red.) (1991). Encyklopedia języka polskiego [Encyclopaedia of Polish Language]. Wrocław–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wolnicz-Pawłowska, E. (2007). Nazwy geograficzne w kulturze narodu [Geographical Names in National Culture]. Prace Językoznawcze, IX, s. 147–156.
Zagórski, Z. (2008). Nazwy części miasta (dzielnic, osiedli, wsi, osad miejskich) [Names of Parts of the City of Poznań (Suburbs, Boroughs, Housing Estates, Settlements)]. W: Z. Zagórski (red.). Nazewnictwo geograficzne Poznania. Zbiór studiów [Toponymy of Poznań. A Collection of Studies] (s. 31–164). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Zierhofferowa, Z. (1988). Nazwy podziałowe. Podstawa wyodrębnienia, charakterystyka i klasyfikacja [Distributional Names. The Basis of Extracting, Description, and Classification]. W: K. Zierhoffer (red.). V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna [Fifth of National Onomastic Conference] (s. 289–295). Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Zierhofferowa, Z. (1989). Nazwy typu Osiek Mały, Koźminek i inne derywowane od nazw miejscowych na przykładzie materiału z dawnego województwa kaliskiego [Names such as Osiek Mały, Koźminek and other Derived Local Names by Means of the Example of Former Kalisz District Data]. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Zierhofferowie, K. i Z. (2007). Polska a Europa w świetle nazw geograficznych [Poland and Europe in Light of Geographical Names]. Poznań: Wyd. Poznańskie Studia Polonistyczne.
Roszak, M. (2014). Mała Toskania na przedmieściach, tekst z 18 sierpnia 2014 r. [Little Tuscany in the Suburbs]. www.krytykapolityczna.pl/kraj/miasto/roszak-mala-toskania-na-przedmiesciach (dostęp: 11 II 2018).
Wojtczuk, M. (2008). W oparach absurdu czyli mieszkać na Wyspach Luksusu, tekst z 7 stycznia 2008 r. [In the Realm of Absurdity — Living on Luxurious Islands]. www.bryla.pl/bryla/1,85300,4814763.html (dostęp: 11 II 2018).
https://mieszkania.trovit.pl/listing/sroda-wielkopolska-fredry (dostęp: 31 I 2018).
Fajny adres, czyli językowe i lokalizacyjne propozycje deweloperów [Cool Address — Language and Location Offers from the Developers] (2011). www.bankier.pl/wiadomosc/Fajny-adres-czyli-jezykowe-i-lokalizacyjne-propozycje-deweloperow-2342481.html (dostęp: 18 II 2018).
http://www.arkada-invest.pl/oferta/arkadia-3 (dostęp: 21 II 2018).
http://rynekpierwotny.pl/oferty/dom/development-sa/wilno-warszawa-targowek-elsnerow-524/ (dostęp: 21 II 2018).
https://rynekpierwotny.pl/s/nowe-mieszkania-warszawa/?page=4 (dostęp: 21 II 2018).