Słowa kluczowe
nazwiska
nominatywizacja
globalizacja
Kościół
Streszczenie
Przedmiotem artykułu jest pokazanie nowego, zmodyfikowanego sposobu unikania rodzimej fleksji przez Kościół rozumiany tu jako instytucja reprezentowana przez księży. Materiałową podstawę pracy stanowią imiona i nazwiska wyekscerpowane z intencji mszalnych i ogłoszeń parafialnych zamieszczanych w internecie od października 2020 r. do marca 2021 r. przez wybrane parafie podkarpackie. Umieszczanie intencji mszalnych na stronach internetowych parafii spowodowało, że błędy fleksyjne nabierały trwałego charakteru i łatwo mogły być wykazane. Aby się nie narazić na krytykę niepoprawności językowej, w tekstach ogłoszeń Kościół zdecydował się więc na zastosowanie wybiegu omijania odmiany imion i nazwisk.
Analiza tekstów intencji mszalnych wykazała, że w Kościele gwałtownie szerzy się urzędniczy, praktyczny model odmiany preferujący nominatywizację imion i nazwisk i zestawianie ich w formie wykazów. Kostnienie, w postaci mianownikowej, imion i nazwisk zmarłych (poprzedzonych symbolem krzyża), w opozycji do czynnych fleksyjnie nazw własnych osób żyjących, powoduje, że w intencjach mszalnych unieruchomiona fleksyjnie forma imienia i nazwiska (nawet bez krzyża) zaczyna być traktowana jako językowy symbol osoby zmarłej.
Bibliografia
Bajerowa, I. (1999). Wstyd nie odmieniać nazwisk [It’s a shame not to inflect surnames]. Język Polski, 79(4), 320.
Grybosiowa, A. (1981). Norma i uzus w powojennej fleksji nazw własnych [Norm and usage in post-war inflection of proper names]. Studia Polonistyczne, 9, 141–148.
Grzelińska, A. i Przyczyna, W. (2004). Grzechy główne języka ogłoszeń duszpasterskich [Cardinal sins in the language of parish announcements]. W: S. Mikołajczak i ks. T. Węcławski (red.), Język religijny dawniej i dziś. Materiały z konferencji. Gniezno 15–17 kwietnia 2002 [Religious Language in the Past and Today. Conference Materials. Gniezno 15–17 April 2002] (s. 207–215). Poznań: Poznańskie Studia Polonistyczne.
Handke, K. (1989). Fleksja nazewnictwa miejskiego na tle systemu fleksyjnego współczesnej polszczyzny [Inflection of urban names and the inflection system of contemporary Polish]. Onomastica, 33, 61–87.
Handke, K. (1992). Ignorancka potoczność [Ignorant colloquiality]. W: J. Anusiewicz, F. Nieckula (red.), Język a Kultura, 5: Potoczność w języku i w kulturze [Language and Culture. Vol. 5: Colloquiality in Language and Culture] (s. 179–190). Wrocław: Wiedza o Kulturze.
Handke, K. (2008). Socjologia języka [Sociology of Language]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Kurek, H. (2001). Rola Kościoła w kształtowaniu współczesnej polszczyzny [Role of the Church in shaping the contemporary Polish language]. W: Z. Cygal-Krupowa (red.), Studia językoznawcze. Dar przyjaciół i uczniów dla Zofii Kurzowej [Linguistic Studies: a Gift of Friends and Students for Zofia Kurzowa] (s. 165–171). Kraków: Universitas.
Kurek, H. (2019). Przemiany fleksji nominalnej w polszczyźnie przełomu wieków XX i XXI (na przykładzie imion i nazwisk oraz appellativów) [Changes in Nominal Inflection in Polish Language at the Turn of the 20th and 21st Century (Based on the Examples of First Names, Surnames and Appellatives)]. Kraków: Wydawnictwo UJ.
EJO = Polański, K. (red.). (1993). Encyklopedia językoznawstwa ogólnego [Encyclopedia of General Linguistics]. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Rospond, S. (1985). Kościół w dziejach języka polskiego [Church in the History of Polish Language]. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
SPP = Doroszewski, W. (red.). (1976). Słownik poprawnej polszczyzny [Dictionary of Correct Polish]. Warszawa: PWN.
SJPSzym = Szymczak, M. (red.). (1978). Słownik języka polskiego [Dictionary of Polish Language] (t. I). Warszawa: PWN.