Słowa kluczowe
marka
submarka
nazwy słodyczy
komunikat nazewniczy
Streszczenie
Przedmiotem artykułu jest specyfika polskich i ukraińskich nazw słodyczy, motywów ich kreacji i uwarunkowań społeczno-polityczno-kulturowych, które miały wpływ na ich uformowanie. Analiza porównawcza wykazała, że nazwy polskie, jak i ukraińskie w zbliżony sposób kreują nazywane produkty. Informują potencjalnego klienta o wnętrzu produktu (tj. zawartości wyrobu, jego smaku, a także typie i gatunku słodyczy) oraz o zewnętrznej stronie wyrobu, tj. jego fakturze, kształcie, a także funkcji. Kolejne elementy charakterystyki wykraczają poza fizycznie doświadczalny obiekt. Dotyczą jego cech rynkowych, kreują immanentnie zaprogramowaną w nazwie postać adresata. Nie tylko precyzują jego postać (kibic sportowy, student, dziecko, dorosły, osoba starsza), sugerują również porę dnia i roku, podczas której można kosztować określonych produktów. Doprecyzowują miejsce oraz okazję ewentualnej degustacji, podkreślają istotne wartości produktu spożywczego, którymi są lokalność, regionalizm i oryginalność. Nazwy ukraińskie ten regionalizm wyrażają na dwa sposoby: w nawiązaniach do dawnych nazw marek z czasów ZSRR i ich tłumaczeniu na język ukraiński, oraz – w zdecydowanie mniejszym stopniu w porównaniu z nazwami polskimi – przez rodzime nazwy deproprialne. W ukraińskiej przestrzeni marketingowej bardzo popularne są też nazwy obcojęzyczne (w tym egzonimy), zarówno w grupie określeń odapelatywnych, jak i odproprialnych. Zwraca uwagę dwujęzyczność ukraińsko-rosyjska nazw zamieszczanych na jednym produkcie, stanowiąca pokłosie długotrwałego związku Ukrainy z ZSRR. W materiale ukraińskim liczniej reprezentowana jest kategoria nazw od określeń kolorów oraz tytułów utworów literackich i bohaterów bajek. Różnice w kreacji polskich i ukraińskich nazw wynikają z odmiennej historii, polityki językowej, gospodarczej, stosowanej grafii i mają charakter częściej ilościowy niż jakościowy.
Bibliografia
Gałkowski, A. (2008). Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim i francuskim [Chrematonymy in the Cultural and Utility Function. Onomastic comparative study on Polish, Italian, and French material]. Łódź: Wydawnictwo UŁ.
Idzikowska, M. (2000). Imiona osobowe w roli chrematonimów (na przykładzie nazw artykułów handlowych) [Personal names as chrematonyms (on the example of the names of commercial items)]. W: M. Czachorowska i Ł.M. Szewczyk (red.), Onomastyka polska a nowe kierunki językoznawcze [Polish Onomastics and New Linguistic Trends] (s. 211–221). Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Jaros, V. (2011). Techniki nominacyjne w zakresie współczesnego nazewnictwa wyrobów piekarniczych i cukierniczych [Nomination techniques in the field of modern naming of bakery and confectionery products]. W: M. Biolik i J. Duma (red.), Chrematonimia jako fenomen współczesności [Chrematonymy as a Phenomenon of Modern Times] (s. 215–233). Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Kalenȗk, S. i Voronȗk, K. (2018). Specifika leksiko-semantičnih grup čokonimiv ukraїns’koї movi [Specificity of lexical and semantic groups of choconyms in Ukrainian language]. Naukovi zapiski Nacional’nogo universitetu, “Ostroz’ka akademiâ”. Seriâ Filologiâ, 1(69), 169–171.
Kosmeda, T. (2019). Interpretacìâ ìdeologemi „Ukraїns’ka mova” v sučasnomu rosìjs’komu movoznavstvì: „Mova, âk i priroda, ne maê zloї volì…” [Interpretation of the ideologeme “Ukrainian language” in modern Russian linguistics: “Language as well as nature has no evil intentions…”. Lìngvìstični Studії, 38, 78–83.
Laforet, S. i Saunders, J. (1994). Managing brand portfolios: How the leaders do it. Journal of Advertising Research, 34(5), 64–76.
Lech-Kirstein, D. (2011). Kreacje nazewnicze w nazwach drinków [Name creations in drink names]. W: M. Biolik i J. Duma (red.), Chrematonimia jako fenomen współczesności [Chrematonymy as a Phenomenon of Modern Times] (s. 283–292). Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Lučik, V.V. (2003). Hrematonimiâ (ergonimiâ) [Chrematonymy (ergonymy)]. W: E. Rzetelska Feleszko, A. Cieślikowa i J. Duma (red.), Słowiańska onomastyka [Slavic Onomastics] (t. II, s. 390–394). Warszawa–Kraków: Towarzystwo Naukowe Warszawskie.
Magda-Czekaj, M. (2011). Czy nazw herbat to chrematonimy? [Are the names of the teas chrematonymy]. W: M. Biolik i J. Duma (red.), Chrematonimia jako fenomen współczesności [Chrematonymy as a Phenomenon of Modern Times] (s. 311–318). Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Olszański, T.A. (2012). Problem językowy na Ukrainie. Próba nowego spojrzenia [The Language Issue in Ukraine. An attempt at a new perspective]. Warszawa: Ośrodek Studiów Wschodnich im. M. Karpia.
Pawlak, C. (2017). Konflikt na wschodzie Ukrainy i aneksja Krymu — standardowym przykładem działań hybrydowych [Conflict in the East Ukraine and the annexation of Crimea — a standard example of hybrid activities]. Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego, 11(1), 268–287.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2003). Nazwy wiedeńskich aptek — schemat nazewniczy czy specyfika miejsca? [Names of Viennese pharmacies — naming model of specificity of the place]. Onomastica Slavogermanica, 24, 173–181.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2007). Farmakonimy jako narzędzie brandingu [Drug names as a branding tool]. Język Polski, 87(3), 199–211.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2013). Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno-komunikatywnej [Onymic Genology. Proper name on motivational and communicational level]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2019). Nazwy w nazwach, czyli o współczesnych nazwach handlowych i granicach ich tworzenia [Names in names, or modern trade names and boundaries of their creation]. W: A. Chomová, J. Krško i I. Valentová (red.), Konvergencie a divergencie v propriálnej sfére [Convergence and Divergence in the Proprial Sphere] (s. 401–410). Banská Bystrica: Vydavatel’stwo Slovenskej Akadémie Vied VEDA.
Rutkowski, M. (2003). Nazwy na sprzedaż. O nazewnictwie na usługach marketing [Names for sale. On onomastics for marketing]. Onomastica, 48, 239–254.
Serczyk, W.A. (2009). Historia Ukrainy [History of Ukraine]. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Stępniewski, T. (2016). Konflikt zbrojny Rosji z Ukrainą i negocjacje pokojowe w Mińsku [Russo- ‑Ukrainian Armed Confl ict and Minsk Peace Talks]. Studia Europejskie, 3, 43–59.
Tomecka-Mirek, A. (2010). Leon i Elektryczna Pomarańcza, czyli o uwodzeniu nazwą. Tendencje w tworzeniu nazw soków, nektarów i napojów [Leon and An Electric Orange — about trifling with the name. The tendencies in creating names of juices, nectars, and drinks]. W: R. Łobodzińska (red.), Nazwy własne i społeczeństwo [Proper Names and Society] (t. II, s. 357–370). Łask: Oficyna Wydawnicza „Leksem”.
Toussaint-Samat, M. (2002). Historia naturalna i moralna jedzenia [Natural and Moral History of Foods]. Warszawa: Wydawnictwo W.A.B.
Wochelski, M. (2020). Historyczne i polityczne aspekty ukraińskiej drogi ku niepodległości [Historical and political aspects of Ukrainian way to independence]. Refleksje, 22, 71–86.
Yermolenko, S. i Zymovets’, H. (2018). Some issues in research of eponymous business name motivation (with reference to Ukrainian onomasticon). Lìngvìstični Studії, 36, 110–116.
Želâzkova, V.V. (2019). Ukraїns’komovnì čokonìmi u vimìrì semìotiki [Ukrainian choconyms in the dimension of semiotics]. Molodij včenij, 4.3(68.3), 100–103.