Słowa kluczowe
nazwy własne w poezji
Wisława Szymborska
Streszczenie
Utwory Wisławy Szymborskiej doczekały się wielu opracowań, zwłaszcza literaturoznawczych. Badacze (np. S. Balbus, E. Balcerzan, A. Legeżyńska) szczegółowo omówili najważniejsze tematy tej poezji oraz cechy jej poetyki. Zwracali też uwagę na zabiegi stylistyczne oraz stosowane przez poetkę gry językowe. Jednak w niewielkim stopniu interesowała ich warstwa onimiczna wierszy. Tymczasem poezja Szymborskiej jest źródłem bogatego zbioru nazw własnych, występujących samodzielnie lub stanowiących człony metafor i porównań. Są to zarówno antroponimy, jak i nazwy miejscowe, hydronimy oraz ideonimy. W dorobku poetki są też utwory pozbawione nazw własnych, co także jest sygnałem funkcji tekstowych (np. przemilczenia, przemijania, niepewności). Przeprowadzone analizy (np. wiersza „Portret kobiecy”) pokazują, jak objęcie obserwacją nazw własnych wpływa na wzbogacenie interpretacyjnych wniosków.
Bibliografia
Balbus, S. (1996). Świat ze wszystkich stron świata. O Wisławie Szymborskiej [The World from all over the World. About Wisława Szymborska]. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Balcerzan, E. (2015). Wyklejanki — felietony — wiersze [Cut-offs — columns — poems]. W: J. Grądziel-Wójcik i K. Skibski (red.), Niepojęty przypadek. O poezji Wisławy Szymborskiej [Unthinkable Coincidence. On Wisława Szymborska’s Poetry] (s. 93–116). Kraków: Pasaże.
Borkowska, G. (1991). Szymborska eks-centryczna [Szymborska ex-centric]. Teksty Drugie, 4(10), 45–58.
Czopek-Kopciuch, B. (2010). Funkcje nazw własnych w poezji Zbigniewa Herberta (na przykładzie tomiku „Pan Cogito”) [Functions of proper names in the poetry of Zbigniew Herbert (on the example of “Pan Cogito”)]. W: R. Łobodzińska (red.), Nazwy własne a społeczeństwo [Proper Names and Society] (t. I, s. 445–452). Łask: Leksem.
Dorosz, B. (2019). „Anioł chopinowski” i „nienapisany wiersz”. O korespondencji Haliny i Kazimierza Wierzyńskich (tuzin listów i garść uwag) [“Chopin’s Angel” and “an unwritten poem”. About the correspondence of Halina and Kazimierz Wierzyński (a dozen letters and a handful of comments)]. Sztuka Edycji, 2, 153–174.
Flusser, V. (2015). Ku filozofii fotografii [Towards the Philosophy of Photography]. Przeł. J. Maniecki. Warszawa: Aletheia.
Graf, M. i Graf, P. (2015). „Nie, nie, to na nic” — Szymborskiej poszukiwanie słowa [“No, no, it’s pointless” — Szymborska in search for words]. W: J. Grądziel-Wójcik, K. Skibski (red.), Niepojęty przypadek. O poezji Wisławy Szymborskiej [Unthinkable Coincidence. On Wisława Szymborska’s Poetry] (s. 173–191). Kraków: Pasaże.
Graf, M. i Graf, P. (2018). Nazwa w butonierce — wokół onimii tekstu poetyckiego (na przykładzie poezji Brunona Jasieńskiego) [A name in a buttonhole — onymy in poetic texts (based on the example of Bruno Jasieński’s poetry)]. Onomastica, 62, 15–31.
Gralewicz‑Wolny, I. (2014). Poetka i Świat. Studia i szkice o twórczości Wisławy Szymborskiej [The Poetess and the World. Studies and Drafts on Works by Wisława Szymborska]. Katowice: Wydawnictwo Naukowe UŚ.
Jezierska, J. (2018). Polityczna, moralna czy kryminalna? Rozważania o winie na podstawie teorii Karla Jaspersa [Political, moral or criminal? Reflections on guilt based on Karl Jaspers’ theory]. Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej, 2, 90–102.
Karwowska, B. (2004). Kobieca perspektywa w poezji Szymborskiej — próba postfeministycznej refleksji [Women’s perspective in Szymborska’s poetry — an attempt at a postfeminist perspective]. Teksty Drugie, 3, 79–90.
Kiszka, B. (2016). Od „Hollywood” po mistyczne „Koluszki” — nazwy własne w poezji Kazimierza Wierzyńskiego [From “Hollywood” to the mystical “Koluszki” — proper names in the poetry of Kazimierz Wierzyński]. W: J. Przyklenk i W. Wilczek (red.), Bogactwo polszczyzny w świetle jej historii [The Richness of the Polish Language in the Light of Its History] (t. 6, s. 83–99). Katowice: Wydawnictwo Naukowe.
Kolasa, D. (2010). Sytuacje możliwe a sytuacje graniczne w filozofii Jaspersa [Possible situations and limit situations in Karl Jaspers’ philosophy]. Studia z Historii Filozofii, 1 (1), 135–145.
Lewiński, J. (2001). Wisławy Szymborskiej przypadki [Wisława Szymborska’s haphazards]. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Litteraria Polonica, 2, 83–103.
Neuger, L. (2010). Babcia z Zabierzowa. Przekład z lokalnego na lokalny [Grandma in Zabierzów. Translation from local to local]. Teksty Drugie, 1, 432–439.
Pajdzińska, A. (2010). Antroponimy w poezji Wisławy Szymborskiej [Anthroponyms in Wisława Szymborska’s poetry]. W: H. Pelcowa (red.), W świecie nazw. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Czesławowi Kosylowi [In the World of Names. Festschrift Dedicated to Professor Czesław Kosyl] (s. 301–312). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Rejter, A. (2019). „Byłaś już w Paryżach stu…” Aksjologiczny aspekt nazw własnych w twórczości poetyckiej Agnieszki Osieckiej [“You’ve already been to a hundred Parises …” Axiological aspect of proper names in Agnieszka Osiecka’s poetry]. W: Tenże, Nazwy własne w kon/tekstach kultury [Proper Names in Con/texts of Culture] (s. 223–242). Katowice: Wydawnictwo Naukowe UŚ.
Rogoż, M. (2013). „Tam, gdzie Pacyfik potulnie wpływa do Rudawy”. Od miejsca geograficznego do antropologicznego kontekstu w twórczości Wisławy Szymborskiej [“Where the Pacific Ocean meekly flows into the Rudawa River”. From a geographic place to an anthropological context in the works of Wisława Szymborska]. Ruch Literacki, 54(3), 347–363.
Sarnowska-Giefing, I. (2010). Toposy i tematy imienne w perspektywie onomastyki literackiej [Toposes and naming subjects in the perspective of literary onomastics]. W: H. Pelcowa (red.), W świecie nazw. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Czesławowi Kosylowi [In the World of Names. Festschrift Dedicated to Professor Czesław Kosyl] (s. 345–355). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Sztobryn-Bochomulska, J. (2016). Koncepcja egzystencji Karla Jaspersa jako przyczynek do refleksji nad codziennością wychowania [The concept of existence by Karl Jaspers as a contribution to reflection on the everyday reality of education]. Nauki o Wychowaniu. Studia interdyscyplinarne, 1(2), 147–155.
Żelazny, M. (2010). Jaspersowska wizja psychoterapii [Jasper’s view on psychotherapy]. Studia z Historii Filozofii, 1, 119–134.