Słowa kluczowe
fonetyka
wokalizm
wielokulturowość
pogranicze
Streszczenie
Artykuł jest poświęcony analizie procesów fonetycznych w obszarze wokalizmu w imionach chrześcijańskiej ludności Podlasia. Analiza pozwoliła ustalić, że przyswajanie i funkcjonowanie imion chrześcijańskich w języku potocznym i gwarach Podlasia w XVI-XVIIw. w obszarze wokalizmu określały uwarunkowania rozwoju fonologii ogólnosłowiańskiej oraz charakterystycznej dla języków i gwar regionu. W śródgłosie imion adaptacji ulegały samogłoski heterosylabiczne oraz dyftongi. Na przekształcenia samogłosek w badanym okresie wpłynęły zmiany w konsonantyzmie, jakość samogłosek w sąsiednich sylabach oraz akcent paroksytoniczny w języku polskim i dynamiczny i ruchomy w białoruskim.
Bibliografia
Abramowicz, Z. (2019). Imiona biblijne w historycznej antroponimii Podlasia (XVI‒XVII w.) [Biblical Names in the Historical Anthroponymy of Podlasie (16th‒17th Century)]. Białystok: Temida 2.
Abramowicz, Z. (w druku). Adaptacja fonetyczna imion chrześcijańskich o samogłoskowym nagłosie w języku Podlasian w XVI–XVII w. [Phonetic Adaptation of Christian Names with a Vowel Onset in the Language of Podlasie Inhabitants in the 16th‒17th Centuries].
Bednarczuk, L. (1992). Stosunki etnolingwistyczne na obszarze Wielkiego Księstwa Litewskiego (Zarys problematyki) [Ethnolinguistic relations in the territory of the Grand Duchy of Lithuania (Outline of problems). W: J. Bartmiński i M. Łesiów (red.), Dzieje Lubelszczyzny. T. 6: Między wschodem i zachodem. Cz. 4: Zjawiska językowe na pograniczu polsko-ruskim [History of Lublin Region. Vol. 6: Between East and West. Part 4: Linguistic Phenomena on the Polish- ‑Ruthenian Border] (s. 55–71). Lublin: Lubelskie Towarzystwo Naukowe.
Brogi Bercoff, G. (1998). O programme izučeniâ âzykov v iezuitskoj kollegii v Vil’nûse i o âzykovoj situacii v Velikom knâžestve Litovskom [On the language study program at the Jesuit college in Vilnius and on the language situation in the Grand Duchy of Lithuania]. W: A. Laczházi, E. Szmolinka, A. Zoltán (red.), A Litván Nagyfejedelemség és a mai Közép- és Kelet-Európa nyelvei: Analógiák és folytonosság/Języki w Wielkim Księstwie Litewskim i we współczesnych państwach środkowej i wschodniej Europy: Analogie i dziedzictwo [Languages in the Grand Duchy of Lithuania and in Contemporary Central and Eastern European Countries: Analogies and Heritage] (s. 17–19). Budapest: ELTE BTK Keleti Szláv és Balti Filológiai Tanszék.
Bukatevič, N.I., Savickaâ, S.A. i Usačeva, L.Â. (1974). Istoričeskaâ grammatika russkogo âzyka [Historical Grammar of Russian Language]. Kiev.
Černyh, P.Â. (1952). Istoričeskaâ grammatika russkogo âzyka [Historical Grammar of Russian Language]. Moskva: Prosveščenie.
Długosz-Kurczabowa, K. i Dubisz, S. (1998). Gramatyka historyczna języka polskiego [Historical Grammar of the Polish Language]. Warszawa: Wydawnictwa UW.
Garczyńska, J. (2021). Charakterystyka dialektu mazowieckiego [Characteristics of the Masovian Dialect]. W: H. Karaś (red.), Dialekty i gwary polskie. Kompendium internetowe. http://www.dialektologia.uw.edu.pl/index.php?l1=opis-dialektow&l2=dialektmazowiecki&l3=mazowsze-charakterystyka-dialektu (dostęp: 13.07.2021).
Haburgaev, G.А. (1974). Staroslavânskij âzyk [Old Slavic Language]. Moskva: Prosveščenie.
Kuraszkiewicz, W. (1954). Zarys dialektologii wschodniosłowiańskiej z wyborem tekstów gwarowych [An Outline of East Slavic Dialectology with a Selection of Dialect Texts]. Warszawa: PWN.
Kuraszkiewicz, W. (1963). Ukraińska dyspalatalizacja w gwarach podlaskich [Ukrainian dyspalatization in the Podlasie dialects]. Z Polskich Studiów Slawistycznych. Seria 2, Językoznawstwo. Prace na V Międzynarodowy Kongres Slawistów w Sofii 1963, 23–37.
Weiss-Brzezinowa, M. (1968). Wahania e : a przed r w zapożyczeniach na tle wahań przed innymi półotwartymi [Fluctuations e : a before r in borrowings against the background of fluctuations before other half-open ones]. Zeszyty Naukowe UJ. Prace Językoznawcze, 21, 137–162.
Wiśniewski, J. (1980). Zarys dziejów osadnictwa na Białostocczyźnie [Outline of the history of settlement in the Białystok region]. W: S. Glinka, A. Obrębska-Jabłońska i J. Siatkowski (red.), Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny [Atlas of the East Slavic Dialect of the Białystok Region] (t. I, s. 14–27). Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wyrobisz, A. (1981). Podlasie w Polsce przedrozbiorowej [Podlasie in pre-partition Poland]. W: A. Wyrobisz (red.), Studia nad społeczeństwem i gospodarką Podlasia w XVI–XVIII w. [Studies on the Society and Economy of Podlasie in the 16th–18th Centuries] (s. 173–210). Warszawa: Wydawnictwa UW.