Strategie nazewnicze wspomagające rozwój kreatywności odbiorców dziecięcych (na przykładzie opowiadań z cyklu „Humorki” Agnieszki Zimnowodzkiej)
PDF (Polski)
ePub
mobi

Słowa kluczowe

nazwy własne
onomastyka literacka
strategie nazewnicze
rozwój kreatywności

Streszczenie

W artykule opisano rolę, znaczenie i funkcjonowanie nazw własnych w komunikacji literackiej Agnieszki Zimnowodzkiej jako składowych strategii onimicznych wspomagających rozwój kreatywności małych odbiorców.  Opis sposobów funkcjonowania nazw własnych pod kątem ich współbrzmienia z tekstem oparto na trzech poziomach interpretacyjnych – pragmatycznym, stylistycznym i psychologicznym. Szczegółowy ogląd nazw własnych wykazał, że uruchamiają one w tekście rozliczne funkcje – referencjalną, informacyjną, kreatywną, ekspresywno-stylistyczną, aksjologiczną, emocjonalną, poznawczą, aluzyjną, dydaktyczną i ludyczną. Wśród strategii onimicznych zastosowanych w opowiadaniach współczesnej pisarki wytypowano dwie nadrzędne: 1) Strategia semantycznej asocjacji nazw z różnych kategorii onimicznych i 2) Kontekstualna strategia nazewnicza przywołująca określone sytuacje komunikacyjne. Analiza nazw własnych wyekscerpowanych z tekstów opowiadań dla dzieci A. Zimnowodzkiej wykazała wiele nowatorskich rozwiązań w zakresie wykorzystania właściwości kategorialnych onimów w przestrzeni literackiej. Owe twory nazewnicze nie tylko ułatwiają i uatrakcyjniają małemu adresatowi odbiór lektury, ale i wspomagają jego kreatywność na wielu płaszczyznach rozwoju.  

https://doi.org/10.17651/ONOMAST.66.17
PDF (Polski)
ePub
mobi

Bibliografia

Bułczyńska, K. (1988). Bajbajek z Krokodylewa, czyli o nazwach własnych w literaturze dla dzieci [Bajbajek from Krokodylewo — about proper names in children’s literature]. W: H. Zgółkowa (red.), Język zwierciadłem kultury, czyli nasza codzienna polszczyzna (s. 148–151). Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.

Burska-Ratajczyk, B. (2000). Magia słowa — neologizmy nazewnicze w utworach artystycznych dla dzieci [Verbal magic — naming neologisms in artistic works for children]. Rozprawy Komisji Językoznawczej ŁTN, 45, 9–23.

Cieślikowa, A. (1983). Nazwy własne w różnych gatunkach tekstów literackich [Proper names in various genres of literary texts]. W: M. Biolik (red.), Onomastyka literacka (s. 33–39). Olsztyn: Wydawnictwo WSP.

Czaplicka-Jedlikowska, M. (2007). Edukacyjne aspekty nazw własnych w literaturze dla dzieci [Education aspects of proper names in literature for children]. Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.

Dawidziak-Kładoczna, M. (2015). Mechanizmy kreacji onimów w literaturze dla dzieci (na przykładzie wybranych utworów) [The mechanisms of creating proper names in literature for children]. Onomastica, 59, 341–354.

Domaciuk-Czarny, I. (2014). Nazwy własne w fantasy humorystycznej na przykładzie utworów Jacka Piekary i Pawła Majki [Proper names in humorous fantasy — the case of works by Jacek Piekara and Paweł Majka]. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 60, 51–65.

Domaciuk-Czarny, I. (2015). Nazwy własne w przestrzeni literackiej i wirtualnej typu fantasy [Proper names in literary and virtual space of fantasy type]. Lublin: Wydawnictwo UMCS.

Gałkowski, A. (2012). Terminologia onomastyczna. Aktualizowana lista podstawowych haseł terminologii onomastycznej w języku polskim [Onomastic terminology. Updated list of basic onomastic terminology entries in Polish]. https://onomastyka.uni.lodz.pl/strona-glowna/terminologia-polska

Górny, H. (2013). Nazwy własne w piśmiennictwie pamiętnikarskim XIX wieku. Perspektywa funkcjonalno-tekstologiczna [Proper names in memoirs writing in the 19th century. The functional-textual perspective]. Kraków: LEXIS.

Graf, M. (2004). Funkcja lokalizacyjna nazewnictwa literackiego. Próba nowego spojrzenia [Locational function of literary naming. An attempt at a new view]. W: W. Pająkowska-Kęsik i M. Czachorowska (red.), Nazwy mówią (s. 169–177). Bydgoszcz: Wydawnictwo UKW.

Graf, M. (2015). Literackie nie-nazywanie. Onomastykon polskiej prozy współczesnej [Literary non-naming. An onomasticon of contemporary Polish prose]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.

Jędrzejko, E. (1997). Strategie tekstotwórcze a gry językowe w literackich nazwach własnych [Textcreating strategies and language games in literary proper names]. W: E. Jędrzejko i U. Żydek-Bednarczuk (red.), Gry w języku, literaturze i kulturze (s. 65–76). Katowice: Energeia.

Kęsikowa, U. (1988). Funkcja dydaktyczna nazewnictwa w powieściach dla młodzieży [The didactic function of naming in novels for youth]. W: E. Homa (red.), Onomastyka w dydaktyce szkolnej i społecznej (s. 81–86). Szczecin: Wydawnictwo US.

Kofta, M. (1979). Samokontrola a emocje [Self-control vs. emotions]. Warszawa: PWN.

Kosyl, C. (1988). Aluzyjność nazw własnych w dziele literackim [Allusiveness of proper names in the literary work]. Annales UMCS. Sectio FF, Philologiae, 6, 39–49.

Kosyl, C. (1991). Nazwy własne w literaturze dla dzieci (na przykładzie prozy Ewy Szelburg-Zarębiny) [Proper names in literature for children (on the example of Ewa Szelburg-Zarębina’s prose]. Zeszyty Naukowe WSP im. Powstańców Śląskich w Opolu. Językoznawstwo, 13, 201–209.

Kosyl, C. (2004). Nurty stylistycznojęzykowe nazewnictwa literackiego [Stylistic-linguistic currents in literary naming]. W: R. Mrózek (red.), Nazwy własne w języku, kulturze i komunikacji społecznej (s. 217–228). Katowice: Wydawnictwo UŚ.

Łuc, I. (2007). Nazwy własne w literaturze dziecięco-młodzieżowej Małgorzaty Musierowicz [Proper names in Małgorzata Musierowicz’s literature for children and youth]. Katowice: Wydawnictwo UŚ.

Łuc, I. (2008–2009). Nazewnictwo w najnowszej twórczości Małgorzaty Musierowicz [Naming in the newest works of Małgorzata Musierowicz]. Onomastica, 53, 173–185.

Łuc, I. (2019). Wartości edukacyjne w literaturze dziecięcej Agnieszki Zimnowodzkiej. Rekonesans badawczy [Educational values in Agnieszka Zimnowodzka’s literature for children. A research reconnaissance]. W: D. Krzyżyk (red.), Z teorii i praktyki dydaktycznej języka polskiego (s. 67–87). Katowice: Wydawnictwo UŚ.

Łuc, I. (2022). Nazwy osobowe w opowiadaniach Agnieszki Zimnowodzkiej jako tekstowy komponent dziecięcej konceptualizacji świata [Personal names in Agnieszka Zimnowodzka’s short stories as a text component in children’s conceptualization of the world]. Poznańskie Studia Polonistyczne. Seria Językoznawcza, 29(1), 49–64.

Nęcka, E. (2001). Psychologia twórczości [Psychology of creativity]. Gdańsk: GWP.

Raszewska-Klimas, A. (2016). Nazwy własne w powieści Ewy Nowakowskiej Małgosia contra Małgosia [Proper names in Ewa Nowakowska’s novel “Małgosia contra Małgosia”]. Rozprawy Komisji Językowej ŁTN, 63, 129–142.

Rejter, A. (2016). Nazwa własna wobec gatunku i dyskursu [Proper name towards genre and discourse]. Katowice: Wydawnictwo UŚ.

Rymut, K. (1993). Onomastyka literacka a inne dziedziny badań nazewniczych [Literary onomastics vs. other fields of research into naming]. W: M. Biolik (red.), Onomastyka literacka (s. 15–19). Olsztyn: Wydawnictwo WSP.

Szurek, M.M. i Zmuda, E. (2020). Ideonimy książek dla przedszkolaków. Wprowadzanie dziecka w świat nazw [Ideonyms of books for kindergarten children. Introducing a child into the world of names]. Annales Universitatis Paedagogicae Cracoviensis. Studia Linguistica, 15, 287–300.

Szmidt, K.J. (2010). ABC kreatywności [ABC of creativity]. Warszawa: Difin.

Szmidt, K.J. (2013). Pedagogika twórczości [Pedagogy of creativity]. Sopot: GWP.

Wiszniakowa-Zelinskiy, N. (2014). Diagnoza psychologiczna „Kreatywny potencjał” [“Creative potential” — a psychological diagnosis]. Kraków: AFM.