Słowa kluczowe
nazwa geograficzna
Vincenz
Huculszczyzna
„Na wysokiej połoninie”
Streszczenie
Geographical Names of the Hutsul Region in the First Volume of the Novel “On the High Uplands” by S. Vincenz (In Light of S. Hrabec’s Research)
The aim of the paper is to discuss the linguistic and onymic properties of the geographical names of the Hutsul region (Гуцульщина, Ukraine) used by Stanisław Vincenz in the first volume (“Prawda starowieku”) of his tetralogy “Na wysokiej połoninie” (“On the High Uplands”). The volume was first published in 1936. The second edition appeared in 1980 in Poland and was the one which had the greatest impact on the reception of the Vincenz’s work in the Polish readership after WW2. This is why the 1980 edition has been used as the source of analysed toponymic material. The main finding is that the analysed toponymy is of heterogeneous and (to a certain extent) hybrid nature, combining Polish, Ukrainian, and dialectal Hucul linguistic properties, which perfectly coincides with general tendency in the use of geographical names of the Hucul region in texts produced in the Polish language from the mid-19th century. The names used by Vincenz in the book written in the period 1930–1936 seem to faithfully reflect some specific characteristics of Hutsul toponymy in the 1930s (as discussed by the linguist Stefan Hrabec in his dissertation). Finally, some instances of toponyms’ declension present in “Prawda starowieku” are discussed together with some examples of (partially folk) etymologies codified by Vincenz in his work.
Bibliografia
Czopek, B. (1988). Nazwy miejscowe dawnej ziemi chełmskiej i bełskiej (w granicach dzisiejszego państwa polskiego) [Place Names of the Former Chełm and Bełz Land (Within the Borders of Present-day Poland)]. Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wydawnictwo Polskiej Akademii Nauk.
Decyk-Zięba, W. (2004). Nazewnictwo wschodniosłowiańskie w języku polskim XVI i początku XVII wieku [East Slavic Names in the Polish Language in the 16th and the Early 17th Century]. Warszawa: Nakładem Wydziału Polonistyki UW.
Hrabec, S. (1950). Nazwy geograficzne Huculszczyzny [Geographical Names of the Hutsul Region]. Kraków: Polska Akademia Umiejętności.
Janów, J. (1927). Ze stosunków językowych rusko-rumuńskich [Remarks on the Ruthenian-Romanian Language Relations]. Sprawozdania Towarzystwa Naukowego we Lwowie, r. VII, z. 2, s. 72–77.
Janów, J. (1928). Z fonetyki gwar huculskich [Remarks on the Phonetics of the Hutsul Dialects]. W: Symbolae grammaticae in honorem Ioannis Rozwadowski [Linguistic Festschrift in Honour of Jan Rozwadowski]. T. II. (s. 259–290). Kraków: Gebethner & Wolff.
Makarski, W. (1986). Nazwy miejscowości dawnej ziemi sanockiej [Place Names of the Former Sanok Land]. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Ołdakowska-Kuflowa, M. (2006). Stanisław Vincenz. Pisarz, humanista, orędownik zbliżenia narodów. Biografia [Stanisław Vincenz. Writer, Humanist, Advocate of the Rapprochement of Nations. A Biography]. Lublin: Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II.
Pluskota, T. (1998). Nazwy miejscowe ziem ruskich Rzeczypospolitej XVI–XVIII w. Toponimia Ukrainy i pogranicza polsko-ukraińskiego [Place Names of the Ruthenian Lands of the Polish-Lithuanian Commonwealth in the 16–18th Centuries. Toponymy of Ukraine and the Polish-Ukrainian Borderlands]. Bydgoszcz: Wyższa Szkoła Pedagogiczna.
Rieger, J. (1993). Elementy ukraińskie w toponimii polskiej i w toponimii Polski [Ukrainian Elements in Polish Toponymy and in the Toponymy of Poland]. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Linguistica, 27, s. 247–253.
Rieger, J. (1994). Niektóre problemy toponimii Ukrainy w XVI w. [Some Issues of the Toponymy of Ukraine in the 16th Century]. Onomastica, XXXIX, s. 117–129.
Rieger, J. (1995), Słownictwo i nazewnictwo łemkowskie [Lemko Vocabulary and Names]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper.
Rymarowicz, L., Zełenczuk, I., Zełenczuk, J. (2016). Połahna — Stanisława Vincenza przewodniczka po huculskiej duszy [Polahna — Stanisław Vincenz’s Guide to the Hutsul Soul]. Płaj, 52, s. 47–50.
Vincenz, A. (1983). Posłowie [Afterword]. W: S. Vincenz, Na wysokiej połoninie. Barwinkowy wianek [On the High Uplands. A Garland of Periwinkles] (s. 550–564). Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Włoskowicz, W. (2015). Toponimia Huculszczyzny na austro-węgierskich i polskich mapach topograficznych (od poł. XIX w. do 1939 roku) [Toponymy of the Hutsul Region on Austro-Hungarian and Polish Topographic Maps from the mid-19th Century to 1939]. W: I. Valentová (red.). 19. slovenská onomastická konferencia. Bratislava 28.–30. apríla 2014 [19th Slovak Onomastic Conference. Bratislava 28–30 April 2014] (s. 298–307). Bratislava: VEDA, vydavateľstvo Slovenskej akadémie vied.
Włoskowicz, W. (2017). Uzus toponimiczny. Zarys problematyki teoretycznej (na podstawie polskiej toponimii Huculszczyzny) [Toponymic Usus. An Outline of Theory (on the Basis of the Polish Toponymy of the Hutsul Region)]. Rozprawa doktorska przygotowana pod kierunkiem prof. dr hab. Ewy Wolnicz-Pawłowskiej.
Włoskowicz, W. (2018). Toponymie des Huzulenlandes in der österreichischen Kartographie vom Ende des 18. Jahrhunderts bis 1918 [Toponymy of the Hutsul Region in Austrian Cartography from the late 18th Century to the year 1918]. Jahrbuch des Wissenschaftlichen Zentrums der Polnischen Akademie der Wissenschaften in Wien, 9, s. 237–267.
Wolnicz-Pawłowska, E. (1998a). Pogranicze wschodnie [The Eastern Borderland]. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.). Polskie nazwy własne. Encyklopedia [Polish Proper Names. Encyclopaedia] (s. 453–466). Warszawa–Kraków: TNW — IJP PAN.
Wolnicz-Pawłowska, E. (1998b). Pogranicze południowe [The Southern Borderland]. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.). Polskie nazwy własne. Encyklopedia [Polish Proper Names. Encyclopaedia] (s. 467–478). Warszawa–Kraków: TNW — IJP PAN.
Wolnicz-Pawłowska, E. (2001). Toponimy w „ruskich” tomach „Dzieł wszystkich” Oskara Kolberga [Toponyms in the “Ruthenian” Volumes of “The Collected Works” by Oskar Kolberg]. W: A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch (red.). Toponimia i oronimia [Toponymy and Oronymy] (s. 177–188). Kraków: Wydawnictwo Naukowe DWN.
Wysoczański, W. (2006). Odniesienia międzyjęzykowe w świetle nazw miejscowych pogranicza polsko-ruskiego [Interlingual References in the Light of Toponyms of Polish-Ruthenian Borderland]. Acta Polono-Ruthenica, 11, s. 307–329.