Keywords
anthroponymy
native given name
Christian name
symbolic function
motivation
spiritual culture (the symbolic one)
native given name
Christian name
symbolic function
motivation
spiritual culture (the symbolic one)
Abstract
Changes in the fund of given names used in Poland, in their symbolism and motives of choice, are the consequence of changes in the area of spiritual culture (the symbolic one). They are connected with the great changes that occurred from the Middle Ages in the sphere of beliefs, declared values, and prevailing habits in the whole of Europe. The greatest change in the Polish fund of personal names, that concerned the exchange of the repertoire and symbolism of native given names to Christian ones, was associated with the radical conversion of traditional Slavic spiritual culture, under the influence of Christian culture, which spread to Poland in the Middle Ages (10th–15th century) from western Europe. Changes on a lesser scale, during the time of Reformation, were associated with the negative attitude of Protestants towards the cult of saints, contrary to Catholics who supported it. From the end of the 18th century, when Poland lost its independence, there have been noticeable patriotic attempts to partially restore the native, old, Polish given names. From the Middle Ages to modern times, names in use were strongly influenced and enriched by the names of literary protagonists and famous persons from European literary culture. In modern times, the reason for such a departure from religious motivations to secular ones of various kinds, when choosing a baptismal name, may be sought in the progressive secularization of the society in Europe, initiated by some intellectual and social trends of the Age of Enlightenment. In the repertoire of forenames recently given in Poland, their variable popularity is an observed phenomenon. Periodically, new, foreign given names will appear (in connection with the opening to the world) as well as different nicknames. With regards to motivation, aesthetic predilections prevail. Given names of Christian origin still hold a relatively strong position, firmly rooted in the Polish culture. The appearance of surnames, at first common ones, and legally binding from the 19th century onwards, has led to the lack of sole reliance on a given name in the identification and representation of a person. This is a very important change, caused by the development of civilization. Since then, in official relations, this function is performed by the name and the surname.References
Bubak, J. (1996). Francuskie imiona w historii języka polskiego. Onomastica, XLI, s. 65–72.
Budziszewska, W. (1989). Imiona ochronne Słowian bałkańskich. Onomastica, XXXIV, s. 237–244.
Bystroń, J. S. (1938). Księga imion w Polsce używanych. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
Cieślikowa, A. (1990). Staropolskie odapelatywne nazwy osobowe. Proces onimizacji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Cieślikowa, A. (2013). Oficjalność i wariantywność imion nadawanych w Polsce. Onomastica, LVII, s. 129–143.
Dworzaczek, W. (1959). Genealogia. Warszawa: PWN.
Fros, H. SI, Sowa, F. (1976). Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny. Kraków: WAM.
Górny, H. (2007). Nazwy miejscowe motywowane imionami dwuczłonowymi typu Boguchwał, Borzysław, Budziwoj — rozmieszczenie, chronologia, frekwencja. Onomastica, LII, s. 101–117.
Kaleta, Z. (1995). Świat ludzkich wartości odzwierciedlony w nazwach własnych osób (imiona staropolskie z członami -mir-, -mysł-, -sław- na tle indoeuropejskim i wartości w nich wyrażo- ne). Slavia Occidentalis, 52, s. 27–34.
Kaleta, Z. (1997). Nazwisko w kulturze polskiej. Powstanie pojęcia i funkcji nośnika wartości. W: H. Popowska-Taborska, J. Duma (red.), Onomastyka i dialektologia. Prace dedykowane Pani Profesor Ewie Rzetelskiej-Feleszko. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 145–157.
Karpluk, M. (1957). Z badań nad polskim nazewnictwem osobowym XV i początków XVI wie- ku. Onomastica, III, s. 179–187, 381–392.
Karpluk, M. (1961). Słowiańskie imiona kobiece. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. K ł o c z o w s k i, J. (1990). Chrześcijaństwo i historia. Wokół nurtów reformy chrześcijańskiej VIII–XX w. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”.
Malec, M. (1971). Budowa morfologiczna staropolskich złożonych imion osobowych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Malec, M. (1975). Staropolskie nazwy osobowe z negacją nie oraz z przyimkami b(i)ez, brzez, przez. Polonica, I, s. 259–307.
Malec, M. (1982). Staropolskie skrócone nazwy osobowe od imion dwuczłonowych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Malec, M. (1988). Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce jako odbicie uniwersa- listycznych cech ówczesnej kultury. W: K. Zierhoffer (red.), V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna, Poznań 3–5 września 1985. Księga referatów. Poznań: UAM, s. 197–202.
Malec, M. (1990). Onomastyczne sygnały obecności elementów europejskiej kultury literackiej w średniowieczu polskim. W: Polszczyzna średniowieczna i renesansowa. Acta Universitatis Lodzensis. Folia Linguistica, 23, s. 95–102.
Malec, M. (1993) Dobór znaczeniowy członów imiennych w słowiańskich imionach złożonych. Namenkundliche Informationen, Beiheft 17. Anthroponymica Slavica, s. 30–35.
Malec, M. (1994). Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce. Kraków: IJP PAN.
Malec, M. (1996). O imionach i nazwiskach w Polsce. Tradycja i współczesność. Kraków: TMJP.
Malec, M. (1997). Przydomki hagionimiczne w funkcji samodzielnych imion osobowych. W: H. Popowska-Taborska, J. Duma (red.), Onomastyka i dialektologia. Prace dedykowane Pani Profesor Ewie Rzetelskiej-Feleszko. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 181–186.
Malec, M. (1999). Najdawniejsze polskie imiona apotropeiczne. Acta onomastica, XL, s. 124–130. M a l e c, M. (2001). Imię w polskiej antroponimii i kulturze. Kraków: DWN.
Malec, M (2005). Staropolskie imiona dwuczłonowe w XX wieku. Dziedzictwo i innowacje. Onomastica, L, s. 217–236.
Rymut, K. (2005). Nazwiska. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Polskie nazwy własne. Ency- klopedia. Kraków: IJP PAN [wyd. 2], s. 143–160.
Safarewicz, J. (1950). Polskie imiona osobowe pochodzenia litewskiego. Język Polski, XXX, s. 113–119.
Samsonowicz, H. (2000). Zasięg chrześcijaństwa w polskim średniowieczu. W: Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy. Materiały z konferencji 11–14 maja 1999 r. Cz. II. Łódź: Archidiecezjalne Wyd. Łódzkie, s. 7–17.
SIW — K.Rymut (wyd.). Słownik imion współcześnie w Polsce używanych. Kraków: IJP PAN 1995.
Siwiec, A., Rutkowski, M. (2014). „Dżastiny i Alany to łobuzy”. Forum internetowe jako źródło informacji o wartościowaniu i motywacji imion osobowych. Onomastica, LVIII, s. 279–296.
Skowronek, K. (1995). Imiona dwuczłonowe motywujące współczesne nazwiska polskie. Onomastica, XL, s. 73–100.
Skowronek, K. (2001). Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne, Kraków: DWN.
Skowronek, K. (2013). Imiona „wielkomiejskie” w latach 1995–2010 w perspektywie staty- styczno-onomastycznej i społeczno-kulturowej. Onomastica, LVII, s. 95–127.
SSNO — W.Taszycki (red.). Słownik staropolskich nazw osobowych. T. I–VI. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965–1983. M. Malec (red.), Suplement. T. VII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984–1987.
Svoboda, J. (1964). Staročeská osobní jména a naše příjmení, Praha: Československé akade- mie věd.
Swoboda, P. (2013). Imiona częste w Polsce w latach 1995–2010 oraz ich zróżnicowanie w cza- sie i przestrzeni. Onomastica, LVII, s. 19–69.
Taszycki, W. (1925/1958). Najdawniejsze polskie imiona osobowe, Kraków; [przedruk] W: tenże, Rozprawy i studia polonistyczne. T. I. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 32–148.
Tazbir, J. (1999). Reformacja, kontrreformacja, tolerancja. Wrocław: Wyd. Dolnośląskie.
[Tolstoj, N.J.], Tolstaâ, S.M. (1998). Imâ v kontekste narodnoj kultury. W: Problemy slavân- skogo âzykoznaniâ. Tri doklada k XII Meždunarodnomu s''ezdu slavistov. Moskva: Akademiâ Nauk SSSR. Sovetskij Komitet Slavistov, s. 88–125.
Umińska-Tytoń, E. (2000). Imiona w Polsce używane na tle tradycji kulturowych. Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, XLV, s. 129–201.
Budziszewska, W. (1989). Imiona ochronne Słowian bałkańskich. Onomastica, XXXIV, s. 237–244.
Bystroń, J. S. (1938). Księga imion w Polsce używanych. Warszawa: Towarzystwo Wydawnicze „Rój”.
Cieślikowa, A. (1990). Staropolskie odapelatywne nazwy osobowe. Proces onimizacji. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Cieślikowa, A. (2013). Oficjalność i wariantywność imion nadawanych w Polsce. Onomastica, LVII, s. 129–143.
Dworzaczek, W. (1959). Genealogia. Warszawa: PWN.
Fros, H. SI, Sowa, F. (1976). Twoje imię. Przewodnik onomastyczno-hagiograficzny. Kraków: WAM.
Górny, H. (2007). Nazwy miejscowe motywowane imionami dwuczłonowymi typu Boguchwał, Borzysław, Budziwoj — rozmieszczenie, chronologia, frekwencja. Onomastica, LII, s. 101–117.
Kaleta, Z. (1995). Świat ludzkich wartości odzwierciedlony w nazwach własnych osób (imiona staropolskie z członami -mir-, -mysł-, -sław- na tle indoeuropejskim i wartości w nich wyrażo- ne). Slavia Occidentalis, 52, s. 27–34.
Kaleta, Z. (1997). Nazwisko w kulturze polskiej. Powstanie pojęcia i funkcji nośnika wartości. W: H. Popowska-Taborska, J. Duma (red.), Onomastyka i dialektologia. Prace dedykowane Pani Profesor Ewie Rzetelskiej-Feleszko. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 145–157.
Karpluk, M. (1957). Z badań nad polskim nazewnictwem osobowym XV i początków XVI wie- ku. Onomastica, III, s. 179–187, 381–392.
Karpluk, M. (1961). Słowiańskie imiona kobiece. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich. K ł o c z o w s k i, J. (1990). Chrześcijaństwo i historia. Wokół nurtów reformy chrześcijańskiej VIII–XX w. Kraków: Społeczny Instytut Wydawniczy „Znak”.
Malec, M. (1971). Budowa morfologiczna staropolskich złożonych imion osobowych. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Malec, M. (1975). Staropolskie nazwy osobowe z negacją nie oraz z przyimkami b(i)ez, brzez, przez. Polonica, I, s. 259–307.
Malec, M. (1982). Staropolskie skrócone nazwy osobowe od imion dwuczłonowych, Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Malec, M. (1988). Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce jako odbicie uniwersa- listycznych cech ówczesnej kultury. W: K. Zierhoffer (red.), V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna, Poznań 3–5 września 1985. Księga referatów. Poznań: UAM, s. 197–202.
Malec, M. (1990). Onomastyczne sygnały obecności elementów europejskiej kultury literackiej w średniowieczu polskim. W: Polszczyzna średniowieczna i renesansowa. Acta Universitatis Lodzensis. Folia Linguistica, 23, s. 95–102.
Malec, M. (1993) Dobór znaczeniowy członów imiennych w słowiańskich imionach złożonych. Namenkundliche Informationen, Beiheft 17. Anthroponymica Slavica, s. 30–35.
Malec, M. (1994). Imiona chrześcijańskie w średniowiecznej Polsce. Kraków: IJP PAN.
Malec, M. (1996). O imionach i nazwiskach w Polsce. Tradycja i współczesność. Kraków: TMJP.
Malec, M. (1997). Przydomki hagionimiczne w funkcji samodzielnych imion osobowych. W: H. Popowska-Taborska, J. Duma (red.), Onomastyka i dialektologia. Prace dedykowane Pani Profesor Ewie Rzetelskiej-Feleszko. Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy, s. 181–186.
Malec, M. (1999). Najdawniejsze polskie imiona apotropeiczne. Acta onomastica, XL, s. 124–130. M a l e c, M. (2001). Imię w polskiej antroponimii i kulturze. Kraków: DWN.
Malec, M (2005). Staropolskie imiona dwuczłonowe w XX wieku. Dziedzictwo i innowacje. Onomastica, L, s. 217–236.
Rymut, K. (2005). Nazwiska. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Polskie nazwy własne. Ency- klopedia. Kraków: IJP PAN [wyd. 2], s. 143–160.
Safarewicz, J. (1950). Polskie imiona osobowe pochodzenia litewskiego. Język Polski, XXX, s. 113–119.
Samsonowicz, H. (2000). Zasięg chrześcijaństwa w polskim średniowieczu. W: Inspiracje chrześcijańskie w kulturze Europy. Materiały z konferencji 11–14 maja 1999 r. Cz. II. Łódź: Archidiecezjalne Wyd. Łódzkie, s. 7–17.
SIW — K.Rymut (wyd.). Słownik imion współcześnie w Polsce używanych. Kraków: IJP PAN 1995.
Siwiec, A., Rutkowski, M. (2014). „Dżastiny i Alany to łobuzy”. Forum internetowe jako źródło informacji o wartościowaniu i motywacji imion osobowych. Onomastica, LVIII, s. 279–296.
Skowronek, K. (1995). Imiona dwuczłonowe motywujące współczesne nazwiska polskie. Onomastica, XL, s. 73–100.
Skowronek, K. (2001). Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne, Kraków: DWN.
Skowronek, K. (2013). Imiona „wielkomiejskie” w latach 1995–2010 w perspektywie staty- styczno-onomastycznej i społeczno-kulturowej. Onomastica, LVII, s. 95–127.
SSNO — W.Taszycki (red.). Słownik staropolskich nazw osobowych. T. I–VI. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1965–1983. M. Malec (red.), Suplement. T. VII. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1984–1987.
Svoboda, J. (1964). Staročeská osobní jména a naše příjmení, Praha: Československé akade- mie věd.
Swoboda, P. (2013). Imiona częste w Polsce w latach 1995–2010 oraz ich zróżnicowanie w cza- sie i przestrzeni. Onomastica, LVII, s. 19–69.
Taszycki, W. (1925/1958). Najdawniejsze polskie imiona osobowe, Kraków; [przedruk] W: tenże, Rozprawy i studia polonistyczne. T. I. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 32–148.
Tazbir, J. (1999). Reformacja, kontrreformacja, tolerancja. Wrocław: Wyd. Dolnośląskie.
[Tolstoj, N.J.], Tolstaâ, S.M. (1998). Imâ v kontekste narodnoj kultury. W: Problemy slavân- skogo âzykoznaniâ. Tri doklada k XII Meždunarodnomu s''ezdu slavistov. Moskva: Akademiâ Nauk SSSR. Sovetskij Komitet Slavistov, s. 88–125.
Umińska-Tytoń, E. (2000). Imiona w Polsce używane na tle tradycji kulturowych. Rozprawy Komisji Językowej Łódzkiego Towarzystwa Naukowego, XLV, s. 129–201.