Keywords
lexeme świnia
lexical field
motivation
proper names
Abstract
The aim of the article is an attempt to trace the fate of several appellatives grouped in the lexical field around the hyperonym świnia ʽpig, swine’ (wieprz ʽhog’, knur/kiernoz ʽboar’ and prosię ʽpiglet’) as the motivation of many names in Polish onymy, mainly in anthroponymy and toponymy. My research has been conducted along the lines of historical anthropology. Proper names in this approach play an important role in the reconstruction of the past. The field of interest of this article includes mainly names belonging to the old onymic layer. Proper names arise from the lexicon of a given language, which is why my analysis is based on lexical and semantic methodology. My point of departure is the meaning (often reconstructed) of appellative lexical units, including their semantic modifications in the proprial layer. I interpret proper names on the basis of findings regarding their origin and motivation. The first names motivated by the lexeme świnia were associated with the economic organization of the Piast state. In the article I present the history of their creation. I go on to discuss the other lexemes which became the basis of many names belonging to different naming categories. The presence of etymons of interest to us in so many proper names during the Middle Ages allows us to draw the conclusion that pigs played an extremely important role in the lives of our ancestors.
References
Babik, Z. (2001). Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich (w granicach średniowiecznej Słowiańszczyzny) [The oldest naming layer on Polish soil (within the limits of early medieval Slavdom]. Kraków: Universitas.
Babik, Z. (2015). Nazwy rzeczne zlewni Wieprzówki — komentarze do haseł zamieszczonych w „Hydronymia Europaea” 12 [River Names of the Wieprzówka Drainage Basin — Comments on Entries Published in „Hydronymia Europaea” 12]. Onomastica, 59, 401–442.
Bednarczuk, L. (2018). Początki i pogranicza polszczyzny [Beginnings and borderland of Polish]. Kraków: Lexis.
Bijak, U. (2013). Nazwy wodne dorzecza Wisły. Potamonimy odapelatywne [Hydronyms of the Vistula river basin. Appellative-derived potamonyms]. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Borek, H. (1988). Nazwy relacyjne w toponimii [Relational names in toponymy]. W: K. Zierhoffer (red.), V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna. Poznań 3–5 września 1985. Księga referatów [Proceedings of the 5th Nationwide Conference on Onomastics. Poznań, September, 3–5, 1985] (s. 43–51). Poznań: Wyd. Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.
Borek, H. (2002). Rozważania o toponimii [Considerations on toponymy]. Onomastica, 47, 5–22.
Buczek, K. (1971). O narzazie [On narzaz tribute]. Studia Historyczne, 14, 335–342.
Har-Peled, M. (2012). Dekolonizacja historii zachodniej. Polityczne źródła antropologii historycznej [Decolonization of Western history. Political sources of historical anthropology]. Rocznik Antropologii Historii, 1(2), 89–99.
HKMP — Hensel, W. i Pazdur, J. (red.). (1978). Historia kultury materialnej Polski w zarysie (t. 1–6) [History of Polish Material Culture (vols. 1–6)]. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Iwaszczuk, U. (2014). Animal husbandry on the Polish territory in the Early Middle Ages. Quaternary International, 346, 69–101.
Le Goff, J. (2015). Historia i pamięć [History and memory] (tłum. A. Gronowska, J. Stryjczyk). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.
Malec, M. (2003). Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski [Etymological dictionary of Polish geographical names]. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Modzelewski, K. (1987). Chłopi w monarchii wczesnopiastowskiej [Peasants in the early Piast monarchy]. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Modzelewski, K. (2000). Organizacja gospodarcza państwa piastowskiego [Economic organization of the Piast state], Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Nalepa, J. (1973). Miejsce uformowania się Prasłowiańszczyzny [Place of formation of the Proto-Slavonic language]. Slavica Lundensia, 1, 55–114. https://journals.lub.lu.se/sl/article/view/10209/8621
NMPol — Rymut, K. i in. (red.). Nazwy miejscowe Polski. Historia. Pochodzenie. Zmiany (t. 1–15). [Place names of Poland. History. Origin. Changes (vols. 1–15)]. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
RymNPol — Rymut, K. (1999). Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny (t. 1–2) [Names of Poles. Historical and etymological dictionary (vols. 1–2]. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, DWN.
Rymut, K. (2003). Apelatywy onimiczne i ich miejsce w systemie języka [The onymic appellatives and their place in the language system]. W: K. Rymut, Szkice onomastyczne [Onomastic sketches] (s. 13–17). Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
SEBań — Bańkowski, A. (2000). Etymologiczny słownik języka polskiego (t. 1–2) [Etymological Dictionary of the Polish language (vols. 1–2)], Warszawa: PWN.
SEBor — Boryś, W. (2005). Słownik etymologiczny języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish language]. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
SESł — Sławski, F. (1952–1982). Słownik etymologiczny języka polskiego (t. 1–5) [Etymological Dictionary of the Polish language (vols. 1–5)]. Kraków: TMJP.
SL — Linde, S.B. (1854–1860). Słownik języka polskiego (t. 1–6), wyd. 2 [Dictionary of the Polish Language (vols. 1–6), 2nd ed.]. Lwów: Zakład Ossolińskich.
SSNO — Taszycki, W. i in. (red.) (1965–1987). Słownik staropolskich nazw osobowych (t. 1–7) [Dictionary of Old Polish personal names (vols. 1–7)]. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
SStp — Urbańczyk, S. i in. (red.). (1953–2002). Słownik staropolski (t. 1–10) [Dictionary of Old Polish lexis (vols. 1–10). Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Wójcik, U. (2013). Polskie toponimy związane z organizacją gospodarczą państwa wczesnopiastowskiego. Nazwy miejscowe motywowane antroponimami zbiorowymi [Polish toponyms related to the economic organization of the Polish Kingdom under the early Piast dynasty. Place names motivated by collective anthroponyms]. Kraków: Wydawnictwo Lexis.
Wójcik, U. (2016). Skot — wardęga — bydło w polskiej leksyce i onomastykonie [Skot — wardęga — bydło in Polish lexis and onomastics]. Polonica, 36, 67–75.
Wójcik, U. (2018). „Koń jaki jest, każdy widzi” — wyraz koń (i formy pokrewne) w polskiej leksyce i onomastykonie. W: M. Mączyński, E. Horyń, E. Zmuda (red.), W kręgu dawnej polszczyzny VI (s. 125–138). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Ignatianum.