Abstract
This review article surveys and comments on the key issues discussed in Iza Matusiak-Kempa’s monograph “Nomen omen. Studium antroponimiczno-aksjologiczne”. The monograph is a solid diachronic axiolinguistic analysis of over two thousand Polish surnames based on common nouns, considered in the axiological context. The analysis of the data leads one to identify how physical or psychological aspects of humans are conceptualized: these aspects are connected with values, which can be desirable or undesirable from the perspective of biologically and socially determined social needs. Those needs, in turn, may be linked with the colloquial knowledge of the world, pragmatic and adaptive approach to reality, and with the universal mechanisms of perception and nomination. A big advantage of the book is its interdisciplinary character. The author locates her reflection on antroponymy in research procedures based on a dialogue between linguistic description (with its focus on the conceptual system and the language of values) and other disciplines, normally rather distant from traditional onomastics (sociobiology; evolutionary, social, and cognitive psychology; anthropology, etc.). This is a very good example of how Edward O. Wilson’s idea of consilience can be realized in onomastic, or generally in linguistic research: solutions are sought through an integration of the humanities, social sciences, and biological sciences. This review article ends with a positive evaluation of the monograph.
References
Arutûnova, N.D. (1988). Tipy âzykowych značenij. Ocenka. Sobytie. Fakt [Types of Language Meanings. Evaluation. Event. Fact]. Moskva: Nauka.
Bartmiński, J. (red.). (1996–2020). Słownik stereotypów i symboli ludowych [Dictionary of Stereotypes and Folk Symbols] (t. 1–2). Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Cieślikowa, A. (1990). Staropolskie odapelatywne nazwy osobowe. Proces onimizacji [Old Polish Deappellative Personal Names. The Process of Onymization]. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.
Cieślikowa, A., Szymowa, J. i Rymut, K. (2000). Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. Cz. 1: Odapelatywne nazwy osobowe [Etymological and Motivational Dictionary of Old Polish Personal Names. Part 1: Deappellative Personal Names]. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN–DWN.
Kojder, M. (2014). Antroponimia historyczna starostwa hrubieszowskiego w XVII i XVIII wieku [Historical Anthroponymy in the Hrubieszów Starosty in the 17th and 18th Centuries]. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Kosyl, C. (1983). Forma i funkcja nazw własnych [Form and Function of Proper Names]. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Kowalik-Kaleta, Z. (2007). Historia nazwisk polskich na tle społecznym i obyczajowym (XII–XV wiek) [History of Polish Surnames against a Social and Moral Background (12th–15th Century)] (t. 1). Warszawa: Slawistyczny Ośrodek Wydawniczy.
Krzeszowski, T.P. (1994). Parametr aksjologiczny w przedpojęciowych schematach wyobrażeniowych [The axiological parameter in preconceptional image schemata]. Etnolingwistyka, 6, 29–51.
Laskowska, E. (1992). Wartościowanie w języku potocznym [Valuation in Colloquial Language]. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uczelniane WSP.
Matusiak-Kempa, I. (2019). Nomen omen. Studium antroponimiczno-aksjologiczne [Nomen Omen. Anthropological and Axiological Study]. Olsztyn: UWM.
Niebrzegowska, S. (1996a). Polski sennik ludowy [Polish Folk Dream Book]. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Niebrzegowska, S. (1996b). Świat wartości sennika ludowego [The world of values of the folk dream book]. Etnolingwistyka, 8, 99–112.
Pleszczyński, J. (2013). Epistemologia komunikacji medialnej. Perspektywa ewolucyjna [The Epistemology of Media Communication: Evolutionary Approach]. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Puzynina, J. (1992). Język wartości [Language of Values]. Warszawa: PWN.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2013). Genologia onimiczna. Nazwa własna w płaszczyźnie motywacyjno- komunikacyjnej [Onymic Genology. Proper Names on the Motivational and Communicational Level]. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie.
Rymut, K. (1999–2001). Nazwiska Polaków. Słownik historyczno-etymologiczny [Surnames of Poles. Historical and Etymological Dictionary] (t. 1–2). Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN–DWN.
Tomczak, L. (2003). Słownik odapelatywnych nazwisk Polaków [Dictionary of Deappellative Surnames of Poles]. Wrocław: WUWr.