Non-commercial names of private objects as a type of utilitarian chrematonyms
PDF (Polski)

Keywords

utilitarian chrematonyms
non-commercial chrematonyms
anthropomorphism
categorial features of chrematonyms

Abstract

The recent decades of research on chrematonymy abounded in material studies and discussions concerning the boundaries and categorial features of this class of names. Researchers discussed their functions, textual meanings, and various ways of ordering and categorising them. The proposition of Artur Gałkowski, who distinguished three groups among utilitarian chrematonyms: ideational, social and marketing chrematonyms, gained recognition. Research has shown, however, that some utilitarian chrematonyms do not fit into any of the groups mentioned above. This gives rise to the postulate of extending the category with a new class containing the names given to single (private) functional objects. These names are not commercial, absent from marketing (and not market-oriented), they are highly individualised and emotional. The article characterises these names and attempts to delineate the scope of the proposed class. It also aims to indicate its categorical features and establish the cultural conditions for the emergence of such names. The proposal is enriched by an exemplification of the names of vehicles, toys, musical instruments as well as household appliances and computers.

https://doi.org/10.17651/ONOMAST.68.16
PDF (Polski)

References

Barański, J. (2007). Świat rzeczy. Zarys antropologiczny [The world of things. An anthropological outline]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Bartmiński, J. (1999). Punkt widzenia, perspektywa, językowy obraz świata [Point of view, perspective, linguistic world view]. W: J. Bartmiński (red.), Językowy obraz świata (s. 103–120). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytet Marii-Curie Skłodowskiej.

Breza, E. (1998). Nazwy obiektów i instytucji związanych z nowoczesną cywilizacją (chrematonimy) [Names of objects and institutions associated with modern civilisation (chrematonyms)]. W: E. Rzetelska-Feleszko (red.), Polskie nazwy własne. Encyklopedia (s. 343–361). Warszawa–Kraków: PAN.

Domańska, E. (2008). Humanistyka nie-antropocentryczna a studia nad rzeczami [Nonanthropocentric humanities and the study of things]. Kultura Współczesna, 3(57), 9–21.

Dziurda-Multan, A. (2008). Dziecięce sposoby tworzenia nazw [Children’s ways of creating names]. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.

Gałkowski, A. (2008). Chrematonimy w funkcji kulturowo-użytkowej. Onomastyczne studium porównawcze na materiale polskim, włoskim, francuskim [Chrematonyms in cultural-utilitarian function. A comparative onomastic study on Polish, Italian and French material]. Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Gałkowski, A. (2012). Propozycje a rozstrzygnięcia terminologiczno-pojęciowe dotyczące chrematonimii [Proposals vs. terminological and conceptual solutions concerning chrematonymy]. W: I. Łuc, M. Pogłódek (red.), W komunikacyjnej przestrzeni nazw własnych i pospolitych (s. 187–200). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.

Gałkowski, A. (2021). Indywidualne oznaczenia rejestracyjne pojazdów w Polsce — przypadek z pogranicza proprialności i apelatywności [Individual vehicle registration markings in Poland: a case on the borderline of propriality and appellativity]. Prace Językoznawcze, 23(4), 107–122. https://doi.org/10.31648/pj.7041

Graf, M. (2022). Strategie onimiczne polskiego designu, czyli co i jak mówią nam rzeczy [Onymic strategies of Polish design, or what things tell us and how]. Roczniki Humanistyczne, 70(6), 43–59. https://doi.org/10.18290/rh22706.2

Jurszo, R. (2023, 17 października). Woliński Park Narodowy ogłosił konkurs na imię żubra. Musi zaczynać się od PO. Gazeta Wyborcza. https://wyborcza.pl/7,177851,30313234,wolinski-park-narodowy-oglosil-konkurs-na-imie-zubra-musi-zaczynac.html

Kij, M. (2023). Onimiczne kreacje dzieci w wieku przedszkolnym (na przykładzie nazw zabawek) [The onymic creations of preschool children (on the example of toy names)] [Rozprawa doktorska, Uniwersytet Rzeszowski]. https://repozytorium.ur.edu.pl/handle/item/9177

Konkurs na imię dla robota rozstrzygnięty. (2011, 13 maja). Nadodrzański Oddział Straży Granicznej. https://www.nadodrzanski.strazgraniczna.pl/nad/aktualnosci/fotogaleria/z-zycia-oddzialu/8580,Konkurs-na-imie-dla-robota-rozstrzygniety.html

Kosyl, C. (2001). Chrematonimy [Chrematonyms]. W: J. Bartmiński (red.), Współczesny język polski (s. 447–452). Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Kožušková, S. (2022). Mená vecí každodennej potreby ako prejav personalizácie objektu [Names of everyday things as a manifestation of object personalization] [Niepublikowana praca dyplomowa]. Univerzita Mateja Bela v Banskej Bystrici.

Krško, J. (2019). Roger uvarí kávu, Matilda a Klotilda upracú byt… alebo o menách vecí každodennej potreby [Roger makes the coffee, Matilda and Clotilda clean the apartment… or about the names of everyday things]. W: D. Balakova, V. Kovačova (red.), Aspekty literárnovedné a jazykovedné IV. Zborník Katedry slovenského jazyka a literatúry Filozofickej fakulty Katolíckej univerzity v Ružomberku (s. 196–207). Ružomberok: VERBUM.

Krško, J. (2022). Florián je už opraven ý, Tália op äť neštartuje … Alebo o menách automobilov [Florian is already repaired, Talia is not starting again … Or about car names]. W: T. Banik, J. Bauko (red.), Vlastné mená v interdisciplinárnom kontexte. Zbornik referatov (s. 39–47). Nitra: Univerzita Konštantína Filozofa v Nitre.

Kucała, M. (1967). Co już jest, a co jeszcze nie jest nazwą własną [What is already a proper name and what is not yet a proper name]. Onomastica, 12, 153–161.

Kuszak, K. (2014). Kompetencje językowe małego dziecka — zarys problematyki [Linguistic competence of the young child — an overview]. Studia Edukacyjne, 33, 45–54. https://doi.org/10.14746/se.2014.33.4

Lubaś, W. (1963). Nazwy terenowe powiatów jasielskiego i krośnieńskiego. Cz. 1 [Proper names of the districts of Jaslo and Krosno. Part 1]. Onomastica, 8, 195–236.

Lubaś, W. (1964). Nazwy terenowe powiatów jasielskiego i krośnieńskiego. Cz. 2. [Proper names of the districts of Jaslo and Krosno. Part 2]. Onomastica, 9, 123–163.

Majtán, M. (2012). Pragmatonyma su vlastne mena [Pragmatonyms are proper names]. W: M. Ološtiak (red.), Jednotlive a všeobecne v onomastike. 18. Slovenska onomasticka konferencia (s. 274–279). Preszów: Prešovska univerzita v Prešove.

Mańczak, W. (2001). Najstarszy i największy problem onomastyki: istota nazw własnych [The oldest and greatest problem of onomastics: the essence of proper names]. W: A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch (red.), Toponimia i oronimia (s. 25–30). Kraków: PAN.

Mańczak, W. (2011). Czy wszystkie chrematonimy są nazwami własnymi? [Are all chrematonyms proper names?]. W: M. Biolik, J. Duma (red.), Chrematonimia jako fenomen współczesności (s. 325–329). Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.

Michalski, Ł.M. (2018). Złorzeczenie, czyli „zwrot ku rzeczom” a historia wychowania [Execration, or the material turn in the context of the history of education]. Chowanna, 2(51), 337–360. http://hdl.handle.net/20.500.12128/11220

Michalski, Ł.M. (2019). Urzeczywistnienie. Historia wychowania w kontekście „powrotu do rzeczy” [Reification. The history of education in the context of “return to things”]. Parezja, 1, 43–59. https://doi.org/10.15290/parezja.2019.11.04

Mikołajczak, A., Borowiak, P. (2020). Design saszetki z cukrem. O komunikowaniu się z rzeczami [Sugar sachet design. On communicating with things]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza.

Myszka, A. (2019). Motywy nominacyjne i mechanizmy językowe wykorzystywane przy tworzeniu jednostkowych imion dla samochodów osobowych [Nomination motives and linguistic mechanisms used in the creation of unit names for cars]. W: A. Rygorowicz-Kuźma, K. Rutkowski (red.), Nazwy własne w języku, literaturze i kulturze (s. 465–488). Białystok: Wydawnictwo Uniwersytetu w Białymstoku.

Oronowicz-Kida, E. (2018). Dzik jedzie na Dziku, czyli nieoficjalne porejonimy w komunikacji potocznej mieszkańców województwa podkarpackiego [Dzik rides on Dzik, i.e. unofficial terms in colloquial communication of the inhabitants of podkarpackie voivodship]. W: A. Piotrowicz, M. Witaszek-Samborska, K. Skibiński (red.), Kultura komunikacji potocznej w językach słowiańskich (s. 245–252). Poznań: Wydawnictwo Naukowe Uniwerystetu im. Adama Mickiewicza.

Pomian, K. (2006). Historia. Nauka wobec pamięci [History. Science towards memory]. Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Pop, A.N. (2016). Romanian car nicknames. Acta onomastica, 57, 86–99.

Puda-Blokesz, M. (2023). Nazwy firm w przestrzeni komunikacyjnej — problemy badawcze [The study of company names in communication — research problems]. Onomastica, 67, 345–362. https://doi.org/10.17651/ONOMAST.67.20

Rutkowski, M. (2016). Status obiektów i zasięg funkcjonowania nazw a ogólne tendencje nazwotwórcze [The status of name-objects, the social range of names and general naming tendencies]. Onomastica, 60, 13–26. https://doi.org/10.17651/ONOMAST.60.1

Rybus, A. (2016). Czy rzecz może być sprawcą? Perspektywa humanistyki i nauk społecznych [Can a thing be a perpetrator? A humanities and social sciences perspective]. W: A. Rybus, M.W. Kornobis (red.), Ludzie w świecie przedmiotów. Przedmioty w świecie ludzi. Antropologia wobec rzeczy (s. 21–60). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Rzetelska-Feleszko, E. (1998). Znaczenie nazw własnych w procesie komunikacji językowej [The importance of proper names in the process of linguistic communication]. W: K. Zierhoffer (red.), V Ogólnopolska Konferencja Onomastyczna. Księga referatów (s. 109–117). Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza.

Rzetelska-Feleszko, E. (2006). W świecie nazw własnych [In the world of proper names]. Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Siwiec, A. (2014). Główne procesy w nominacji za pomocą nazw własnych (w kontekście związków między toponimami i chrematonimami) [Main processes in nomination by means of proper names (in the context of the relationship between toponyms and chrematonyms)]. W: A. Gałkowski, R. Gliwa (red.), Mikrotoponimia i makrotoponimia: problematyka wstępna (s. 253–266). Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego.

Skowronek, K. (2013). Inspiracje socjologiczne w polskiej onomastyce — stare i nowe związki [The sociological inspirations in the Polish onomastics. The old and new relationships]. Socjolingwistyka, 27, 31–41.

Skowronek, K. (2016). Nazwy własne jako symptomy kultury (na przykładzie tytułów poradników autoterapeutycznych) [Proper names as symptoms of culture (based on the example of auto-therapeutic guidebooks titles)]. Onomastica, 60, 47–67. https://doi.org/10.17651/ONOMAST.60.4

Sulima, R. (2020). Antropologia codzienności [The anthropology of everyday life]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Tomasik, P. (2018). Zdzichu i Stiopa — koledzy z parkingu. O inkorporacyjnej funkcji imion samochodów [Zdzichu and Stiopa — parking mates. On the incorporative function of car names]. Acta onomastica, 59, 235–243.

Tomecka-Mirek, A. (2007). Najmłodsi użytkownicy polszczyzny i ich onomastyczne wybory. Jak dzieci w wieku przedszkolnym nazywają swoje zabawki [The youngest users of Polish and their onomastic choices. How pre-school children name their toys]. W: A. Cieślikowa, B. Czopek-Kopciuch, K. Skowronek (red.), Nowe nazwy własne — nowe tendencje badawcze (s. 529–540). Kraków: Pandit.

Waszczyńska, K. (2016). Przedmowa [Foreword]. W: A. Rybus, M.W. Kornobis (red.), Ludzie w świecie przedmiotów. Przedmioty w świecie ludzi. Antropologia wobec rzeczy (s. 9–18). Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego.

Waytz, A., Epley, N., Cacioppo, J.T. (2010). Social Cognition Unbound: Insights Into Anthropomorphism and Dehumanization. https://doi.org/10.1177/0963721409359302

Znamy nazwę nowej restauracji ZAZ „Wspólna Pasja”! (2020, 2 lutego). Żory: Miasto Ognia. https://www.zory.pl/dla-mieszkancow/aktualnosci/aktualnosc/znamy-nazwe-nowej-restauracji-zaz-wspolna-pasja

ZTM (2020, 4 listopada). Wybierz imię dla nowych tramwajów [Choose a name for the new trams]. Zarząd Transportu Metropolitalnego. https://www.metropoliaztm.pl/pl/s/wybierz-imie-dla-nowych-tramwajow