Keywords
proper name
new humanities
onomastics methodology
engaged humanities
Abstract
The article discusses the possibilities of expanding the scope of onomastics research through the establishment of a new humanities framework. This framework involves opposing the scientific specialization limited to a single distinct discipline or sub-discipline; interdisciplinary and transdisciplinary scientific research; holistic approaches that enable a new perspective on phenomena related to culture, history, literature, and art; reliance on modern research tools such as big data analysis, artificial intelligence, and computer programming; and the application of science in practice, aiming to use discoveries and conclusions to solve real social and cultural problems. The concept of aligning onomastics with the new humanities is based on Ryszard Nycz's proposal, which distinguishes digital humanities, engaged humanities, cognitive humanities, posthumanities, and artistic humanities within the new humanities. In each of these domains, possibilities for researching proper names are identified. The observations lead to the conclusion that: 1. Conclusions from research on proper names are not only important for science as an abstract construct but also for practice. 2. Onomastics should be treated primarily as a sub-discipline of linguistics and more broadly as part of the humanities, providing knowledge about culture. 3. In addition to describing and interpreting language and communication-related phenomena, onomastics should strive to formulate diagnostic and prospective conclusions highlighting current human and world issues, as well as raising awareness about them”. 4. It is essential to nurture and deepen the methodological openness of onomastics to other sub-disciplines, disciplines, and fields of science, focusing on the question rather than the tools to be used to provide answers. 5. Onomastic reflection within the various domains of the new humanities sometimes confirms their intersection, thus highlighting complementarity and the opportunity for a holistic approach to a given problem.
References
Adorno, T.W. (2021). Przemysł kulturalny. Wybrane eseje o kulturze masowej [Cultural industry. Selected essays on mass culture] (M. Bucholc, tłum.). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Bielik-Robson, A. (2017). Nowa humanistyka: w poszukiwaniu granic [New humanities: In search of boundaries]. Teksty Drugie, 1, 146–162. https://doi.org/10.18318/td.2017.1.12
Bobko, A., Gałkowski, S. (2012). Uniwersytet — tradycja i współczesne wyzwania [University — tradition and contemporary challenges]. W: M. Żadrecka-Nowak, J. Skrzypek-Faluszczak (red.), Idea uniwersytetu dziś. Perspektywa filozoficzna (s. 78–90). Rzeszów: Wydawnictwo Uniwersytetu Rzeszowskiego.
Cwynar, K. (2005). Idea uniwersytetu w kulturze europejskiej [The idea of the university in European culture]. Polityka i Społeczeństwo, 2, 46–59.
Czapliński, P., Nycz, R., Antonik, D., Bednarek , J., Dauksza, A., Misun, J. (red.). (2017). Nowa humanistyka. Zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii [The new humanities: taking positions, negotiating autonomy]. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Fairclough, N. (1995). Critical Discourse Analysis: the Critical Study of Language. London–New York: Longman.
Gajda, S. (2013). Teoria stylu i stylistyka [Theory of style and stylistics]. W: E. Malinowska, J. Nocoń, U. Żydek-Bednarczuk (red.), Style współczesnej polszczyzny. Przewodnik po stylistyce polskiej (s. 15–33). Kraków: Universitas.
Graf, M. (2015). Literackie nie-nazywanie. Onomastykon polskiej prozy współczesnej [Literary non-naming. The onomastics of Polish contemporary prose]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Heller, M. (2012). Idea uniwersytetu [The idea of the University]. PAUza Akademicka, 169, 1–3.
Jędrzejko, E. (2000). Systemy onimiczne różnych języków a językowe obrazy świata: w stronę porównawczej onomastyki kulturowej [The onymic systems of different languages and linguistic images of the world: towards a comparative cultural onomastics]. Onomastica, 45, 5–25.
Kłosiński, K. (2021). Humanistyka nowa [New humanities]. Teksty Drugie, 2, 139–152. https://doi.org/10.18318/td.2021.2.8
Kosińska, M. (2016). Między autonomią a epifanią. Art based research, badania jakościowe i teoria sztuki [Between autonomy and epiphany: Art-based research, qualitative research, and art theory]. Sztuka i Dokumentacja, 14, 12–27.
Latour, B. (2014). Wyrywając się snom i spekulacjom — prezentacja AIME [Breaking free from dreams and speculations — A presentation of AIME] (K. Abriszewski, tłum.). W: M. Buchowski, A. Bentkowski (red.), Kolokwia antropologiczne. Problemy współczesnej antropologii społecznej (s. 580–591). Poznań: Nauka i Innowacje.
Latour, B., Woolgar , S. (2020). Życie laboratoryjne. Konstruowanie faktów naukowych [Laboratory life: constructing scientific facts] (K. Abriszewski, P. Gąska, M. Smoczyński, A. Zabielski, tłum.). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Leavy, P. (2018). Metoda spotyka sztukę. Praktyki badawcze oparte na sztuce [Method meets art: Research practices based on art] (K. Stanisz, J. Kucharska, tłum.). Warszawa: Narodowe Centrum Kultury.
Lech-Kirstein, D. (2015). Zwrot kulturowy w badaniach onomastycznych [Cultural turn in onomastic research]. Poznańskie Spotkania Językoznawcze, 30, 85–95. https://doi.org/10.14746/psj.2015.30.5
Markowski, M.P. (2013). Polityka wrażliwości. Wprowadzenie do humanistyki [Politics of sensitivity: An introduction to the humanities]. Kraków: Universitas.
Maryl, M. (2017). Kim są nowi humaniści cyfrowi? [Who are the new digital Humanists?]. W: P. Czapliński, R. Nycz, D. Antonik, J. Bednarek i in. (red.), Nowa humanistyka. Zajmowanie pozycji, negocjowanie autonomii (s. 286–300). Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Marzec, A. (2021). Antropocień. Filozofia i estetyka po końcu świata [Anthroposhadow: philosophy and aesthetics after the end of the world]. Warszawa: PWN.
Naruszewicz-Duchlińska, A. (2003). Pseudonimy internetowe (nicknames) jako forma autoreklamy [Internet pseudonyms (nicknames) as a form of self-promotion]. Prace Językoznawcze, 5, 85–98.
Newman, J.H. (1990). Idea uniwersytetu [The idea of University], tłum. P. Mroczkowski. Warszawa: PWN. (Oryginalna praca opublikowana w 1852 r.).
Nycz, R. (2017a). Kultura jako czasownik. Sondowanie nowej humanistyki [Culture as a verb: Exploring new humanities]. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Nycz, R. (2017b). Nowa humanistyka w Polsce: kilka bardzo subiektywnych obserwacji, koniektur, refutacji [New humanities in Poland: Some highly subjective observations, conjectures, refutations]. Teksty Drugie, 1, 18–40. https://doi.org/10.18318/td.2017.1.2
Rakowski, T. (2016). Sztuka w przestrzeniach wiejskich i eksperymenty etnograficzne. Pożegnanie kultury zawstydzenia: jednoczasowość, zwrot ku sobie, protosocjologia [Art in rural spaces and ethnographic experiments: Farewell to the culture of shame — simultaneity, turn towards the self, proto-sociology]. Teksty Drugie, 4, 66–87. https://doi.org/10.18318/td.2016.4.4
Rejter, A. (2016). Nazwa własna wobec gatunku i dyskursu [Proper name in relation to genre and discourse]. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rejter, A. (2019a). Mężczyzna obnażony? Tytuły aktów męskich w polskiej sztuce współczesnej [Bared man? Titles of male nudes in Polish contemporary art]. W: A. Rejter (red.), Nazwy własne w kon/tekstach kultury (s. 183–195). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rejter, A. (2019b). Nazwy własne w kon/tekstach kultury [Proper names in (con)texts of culture]. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rejter, A. (2019c). Od Aluzji do Zwalca. O imionach koni [From Aluzja to Zwalec. On the names of horses]. W: A. Rejter (red.), Nazwy własne w kon/tekstach kultury (s. 279–288). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rejter, A. (2019d). Onimia w służbie płci. Tytuły dzieł sztuki kobiecej [Onymy in service of gender: Titles of female artworks]. W: A. Rejter (red.), Nazwy własne w kon/tekstach kultury (s. 169–182). Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Rejter. A . (w druku). Badania historycznojęzykowe wobec nowej humanistyki [Historical-linguistic research in the context of new humanities]. Forum Lingwistyczne.
Rutkiewicz, M. (1999). Onomastyczny status irconimów [The onomastic status of irconyms]. Onomastica, 44, 117–123.
Rutkiewicz-Hanczewska, M. (2016). Neurobiologia nazywania. O anomii propralnej i apelatywnej [Neurobiology of naming: On propral and appellative anomie]. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Rutkowski, M. (2021). Co bada i czemu służy onomastyka? Kilka refleksji w kontekście nowej humanistyki [What does onomastics study and what purpose does it serve? Some reflections in the context of new humanities]. Prace Językoznawcze, 23(2), 31–41. https://doi.org/10.31648/pj.6597
Rutkowski, M. (2022). Metodologie w onomastyce a kultura [Methodologies in onomastics and culture]. Onomastica, 66, 37–50. https://doi.org/10.17651/ONOMAST.66.5
Rutkowski, M., Skowronek, K. (2020). Onomastyczna analiza dyskursu [Onomastic discourse analysis]. Kraków: Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica.
Siwiec, A. (2014). Pseudonimy internetowe vel nicki — charakterystyka onomastyczna i uzus [Internet pseudonyms or nicknames: Onomastic characteristics and usage]. Roczniki Humanistyczne, 62(6), 101–122.
Skowronek, K. (2001). Współczesne nazwisko polskie. Studium statystyczno-kognitywne [Contemporary Polish surnames: A statistical-cognitive study]. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN.
Strutyński, J. (1996). Urbozoonimia miejska [Urban zoonymy]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Sztompka, P., Matuszek, K. (red.). (2015). Idea uniwersytetu. Reaktywacja [The idea of the university: Reactivation]. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Tabaszewska, J. (2022). Humanistyka służebna. Negocjowanie pola i budowanie autonomii w dobie kryzysu [Servant humanities: Negotiating the field and building autonomy in times of crisis]. Warszawa: Instytut Badań Literackich PAN.
Witosz, B. (2009). Dyskurs i stylistyka [Discourse and stylistics]. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego.
Witosz, B. (2016). Kategoria dyskursu w polonistycznej edukacji akademickiej [The category of discourse in Polish academic education]. W: W. Czachur, A. Kulczyńska, Ł. Kumięga (red.), Jak analizować dyskurs? Perspektywy dydaktyczne (s. 19–39). Kraków: Universitas.
Wodak, R. (2008). Dyskurs populistyczny: retoryka wykluczenia a gatunki języka pisanego [Populist discourse: Rhetoric of exclusion and genres of written language]. W: A. Duszak, N. Fairclough (red.), Krytyczna analiza dyskursu. Interdyscyplinarne podejście do analizy społecznej (s. 186–215). Kraków: Universitas.