The Diversity of Genitive Forms of Singular Masculine Place Names
PDF (Polski)

Keywords

inflection of place names
singulare tantum
place names of the masculine gender
name structure hesitations of genitive endings

Abstract

This article is devoted to variant forms in the inflection of place names in Poland. I focus my attention on genitive forms of the singular masculine toponyms because it is mainly here that one can see clear variations in the inflection of place names. The basis for the research are historical source materials and contemporary records. Polish is an inflectional language characterized by frequent inflected variants. Over the centuries their frequency is periodically reduced, but the use of other variants also increases. However, they are still current in contemporary Polish. This article contains an analysis of gathered material and conclusions referring to repartition of genitive endings. Various criteria determine the choice of proper inflection in the case of toponyms. I chose the formal criterion. The ending of the root word often influences the choice of the genitive ending. The material shows that singular masculine place names (as well as common nouns) have genitive endings: -a and -u. The most alternations in the selection of the genitive ending are noted in the XVI–XVIII centuries. However, the ending -a is dominant, and also demonstrates a wider expansion in use with regards to the distribution of the endings -a, -u. Within the smaller number of criteria regulating the change of singular masculine toponyms, the inflection is quite regular, in comparison to common words. The appropriate declensional paradigm of a toponym influences the structure of a place name. The choice of inflection of a place name is not based on a semantic criterion — toponyms constitute a separate semantic class: place names. The semantic criterion is extremely important in the case of common nouns. In the case of singular masculine toponyms, the choice of the genitive form does not always depend on rules that apply to common nouns, but quite often inflection of common nouns influences the inflection of place names. However, diversity in the genitive form is characteristic of both common nouns and place names.
https://doi.org/10.17651/ONOMAST.59.16
PDF (Polski)

References

Bajerowa, I. (1965). Próba sformułowania kilku praw ewolucji języka (na materiałach z historii polskiego języka literackiego). Biuletyn PTJ, XXIII, s. 126–142.

Bijak, U. (2001). Nazwy miejscowe południowej części dawnego województwa mazowieckiego. Kraków: Wyd. Naukowe DWN.

Cieślikowa, A. (red.) (2002). Mały słownik odmiany nazw własnych. Kraków: IJP PAN–TMJP.

Doroszewski, W. (1952). Podstawy gramatyki polskiej. Cz. 1. Warszawa: PWN.

Doroszewski, W. (1994). Słownik poprawnej polszczyzny. Wyd. 8. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN [hasło nazwy miejscowe, s. 386–387].

Grzegorczykowa, R., Laskowski, R., Wróbel, H. (red.) (1984). Gramatyka współczesne- go języka polskiego. Morfologia. Słowotwórstwo. Warszawa: PWN.

Gruszczyński, W. (1989). Fleksja rzeczowników pospolitych we współczesnej polszczyźnie pisanej. Na materiale „Słownika języka polskiego” PAN pod redakcją W. Doroszewskiego. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Klemensiewicz, Z., Lehr-Spławiński, T., Urbańczyk, S. (1972). Gramatyka historycz- na języka polskiego. Warszawa: PWN.

Kucała, M. (1978). Rodzaj gramatyczny w historii polszczyzny. Wrocław–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Kucała, M. (1996). Semantyzacja wariantywności fleksyjnej w języku polskim. W: M. Kucała, W. R. Rzepka (red.), Studia Historycznojęzykowe, II: Fleksja historyczna. Kraków: Wyd. IJP PAN, s. 35–41.

Łaziński, M. (2007). Słownik nazw miejscowości i mieszkańców z odmianą i poradami języko- wymi. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN.

Łoś, J. (1927). Gramatyka polska. Część III: Odmiennia (fleksja) historyczna. Lwów–Warszawa–Kraków: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Mańczak, W. (1953). O repartycji końcówek dopełniacza -a : -u. Język Polski, XXXIII, s. 70–84. Nazwy miejscowe Polski. Historia — pochodzenie — zmiany. T. I–VII: A–N. Red. K. Rymut, Kraków: Wyd. IJP PAN, Wyd Naukowe DWN, 1996–2007; t. VIII–IX: O–Q. Red. K. Rymut, B. Czopek-Kopciuch. Kraków: Wyd. IJP PAN, Wyd Naukowe DWN, 2009–2013.

Reichan, J. (1975). Zmiany we fleksji rzeczowników męskich zakończonych pierwotnie na spół- głoski wargowe palatalne w języku polskim na tle słowiańskim. Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk: Zakład Narodowy im. Ossolińskich.

Saloni, Z. (1976). Kategoria rodzaju we współczesnym języku polskim. W: R. Laskowski (red.), Kategorie gramatyczne grup imiennych w języku polskim. Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 41–75.

Skubalanka, T. (1979). O przewidywalności zmian językowych. Język Polski, LIX, s. 164–271.

Stefańczyk, W. T. (2007). Kategoria rodzaju i przypadka polskiego rzeczownika. Próba synchronicznej analizy morfologicznej. Kraków: Wyd. UJ.

Tokarski, J. (1973). Fleksja polska. Warszawa: PWN.

Zaron, Z. (2004). Aspekty funkcjonalne polskiej kategorii rodzaju. Charakterystyka fleksyjna. Warszawa–Puńsk: Oficyna Wydawnicza WP UW–Wyd. „Aušra”.

Wykaz urzędowych nazw miejscowości w Polsce, I–III. Warszawa: Wyd. Akcydensowe, 1980–1982.

Zwoliński, P. (1948). Przyczynki do repartycji polskich końcówek -a||-u w dopełniaczu l. p. rzeczowników męskich. Język Polski, XXVIII, s. 174–177.